SAYI 29  YIL: 2010

SAYI 29 YIL: 2010

16 Mart 2011 Çarşamba

Dî­vân: Di­sip­lin­le­ra­ra­sı Ça­lış­ma­lar Der­gi­si, dört ma­ka­le ve al­tı ki­tap de­ğer­len­dir­me­si içe­ren 29. sa­yı­sıy­la okuyu­cu­la­rı­nın kar­şı­sın­da. Bu sa­yı­nın ilk ya­zı­sı İbrahim Ka­lın’a ait: “Dün­ya Ta­sav­vu­ru, Var­lık Gö­rü­şü ve Dü­zen Fik­ri: Me­de­ni­yet Kav­ra­mı­na Gi­riş”. Ka­lın, bir yan­dan sos­yal bi­lim­ler­den sö­mür­ge­ci­li­ğe, po­pü­ler kültür­den ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­le­re ka­dar ge­niş bir alan­da yay­gın bir şe­kil­de kul­la­nı­lan “me­de­ni­yet” kav­ra­mı­nın kav­ram­sal içe­rim­le­ri­ni de­rin­lik­li bir şe­kil­de in­ce­ler­ken, di­ğer yan­dan “me­de­ni­yet” kav­ra­mı­na da­ir ye­ni bir ta­nımın çer­çe­ve­si­ni çiz­me­ye ça­lı­şı­yor. Ka­lın’a gö­re me­de­ni­yet kav­ra­mı, or­ta­ya çık­tı­ğı 18. yüz­yıl­dan bu ya­na de­ği­şim ge­çir­miş, za­man za­man zıt an­lam­lar­da kul­la­nıl­mış, ki­mi za­man şid­det­le eleş­ti­ril­miş ve red­de­dil­miş­tir. Bir “mer­kez kav­ram” olan me­de­ni­yet, bün­ye­sin­de pek çok kav­ra­mı ve te­ri­mi ba­rın­dır­mak­ta ve bu yüz­den es­nek ve çok kat­man­lı bir ni­te­lik arz et­mek­te­dir. Ka­lın, me­de­ni­yet kav­ra­mı­nın dün­ya ta­sav­vu­ru, var­lık gö­rü­şü ve dü­zen fik­riy­le ya­kın­dan iliş­ki­li ol­du­ğu­nu be­lirt­mek­te­dir. Bir dün­ya gö­rü­şü­nün za­man ve me­kân bo­yu­tun­da te­za­hür et­me­si ola­rak ta­nım­la­nan me­de­ni­yet, mu­ay­yen bir var­lık ta­sav­vu­ru­nu, ev­ren fik­ri­ni ve in­san an­la­yı­şı­nı ih­ti­va et­mek­te­dir. Ka­lın bu kav­ram­la­rı İs­lam ve Ba­tı dü­şün­ce­si­ne atıf­la mu­ka­ye­se­li bir şe­kil­de ele al­mak­ta ve ye­ni bir me­de­ni­yet ta­sav­vu­ru­nun im­kâ­nı­nı araş­tır­mak­ta­dır.

Gül­lü Yıl­dız bu sa­yı­ya “II. Meş­ru­ti­yet Dö­ne­mi Si­yer Mü­el­lif­le­ri Ara­sın­da Ge­le­ne­ğin Se­si: Düz­ce­li Yu­suf Su­ad” baş­lık­lı ma­ka­le­siy­le kat­kı­da bu­lu­nu­yor. Os­man­lı mo­dern­leş­me­si­nin en önem­li ba­sa­ma­ğı­nı oluş­tu­ran II. Meş­ru­ti­yet’in et­ki­le­ri, her alan­da ol­du­ğu gi­bi İs­lam ta­ri­hi ve si­yer ya­zı­cı­lı­ğın­da da ken­di­ni gös­ter­miş­tir. Yıl­dız da bu et­ki­nin iz­le­ri­ni, söz­ko­nu­su dö­ne­min si­yer mü­el­lif­le­rin­den bi­ri ola­rak Düz­ce­li Yu­suf Su­ad ve ese­ri Ak­ve­mü’s-si­yer’i mer­ke­ze ala­rak in­ce­le­mek­te­dir. İs­mi­ne sa­de­ce sı­nır­lı bir alan­da ve özel­lik­le Kaf­kas­ya ça­lış­ma­la­rın­da rast­la­nan Düz­ce­li Yu­suf Su­ad’ın bi­yog­ra­fi­si­ni ay­rın­tı­lı bir şe­kil­de in­şa eden Yıl­dız, II. Meş­ru­ti­yet dö­ne­min­de te­lif et­ti­ği ve bel­li özel­lik­le­riy­le ay­nı dö­nem­de ya­zı­lan di­ğer si­yer­ler­den ay­rı­lan Ak­ve­mü’s-si­yer’i ta­nı­ta­rak, bu ese­rin mat­bu­at ha­ya­tın­da se­bep ol­du­ğu tar­tış­ma­yı, Kı­lıç­zâ­de Hak­kı’nın ten­kit­le­ri çer­çe­ve­sin­de tah­lil et­mek­te­dir.

29. sa­yı­mı­zın üçün­cü ma­ka­le­si, “XVII­I. Yüz­yıl Son­la­rın­da Üs­kü­dar Va­kıf­la­rı­nın Ge­lir Kay­nak­la­rı” adıy­la Sü­ley­man Ka­ya’ya ait. Hiz­met ve iş­lev­le­ri iti­ba­riy­le Os­man­lı top­lu­mu­nu an­la­mak için önem­li bir ye­re sa­hip olan va­kıf mü­es­se­se­si üze­ri­ne pek çok ça­lış­ma ya­pıl­mış ol­ma­sı­na rağ­men me­se­le­nin fık­hî bo­yu­tu­nu bi­rin­ci el kay­nak­la­ra da­ya­lı ola­rak in­ce­le­yen ye­ter­li sa­yı­da ça­lış­ma­nın ol­ma­dı­ğı bi­lin­mek­te­dir. Ka­ya da bu tes­pit­ten ha­re­ket­le Üs­kü­dar va­kıf­la­rı­nın, Üs­kü­dar Şerʻiy­ye Si­cil­le­ri’nde tu­tu­lan mu­ha­se­be ka­yıt­la­rı­nı esas ala­rak va­kıf ge­lir­le­ri­ni in­ce­le­mek­te­dir. Ka­ya, ça­lış­ma­sın­da, va­kıf­la­rın ge­lir kay­nak­la­rı­nı; bir yan­dan ya­pı­lış şek­li, meş­ru­iye­ti, hük­mü gi­bi hu­ku­kî açı­lar­dan, bir yan­dan da ve­rim­li­li­ği, yay­gın­lı­ğı, el­de edi­len ge­li­rin ser­ma­ye­ye ora­nı ve bu ora­nın fi­yat ar­tış­la­rıy­la iliş­ki­si gi­bi ik­ti­sa­dî açı­lar­dan ay­rın­tı­lı bir şe­kil­de ana­liz ede­rek özel­lik­le İs­lam hu­ku­ku ve Os­man­lı ik­ti­sat ta­ri­hi ça­lı­şan­lar açı­sın­dan önem­li so­nuç­la­ra ulaş­mak­ta­dır.

Bu sa­yı­nın son ma­ka­le­si Wan Le­i’nin “The Chi­ne­se Is­la­mic Go­od Will Mis­si­on to the Midd­le East Du­ring the An­ti-Ja­pa­ne­se War” ad­lı ça­lış­ma­sı. Wan Le­i, şim­di­ye ka­dar ih­mal edi­len önem­li bir ko­nu­yu iş­le­di­ği ma­ka­le­sin­de Çin (Hu­ijia­o) Fe­de­ras­yo­nu ta­ra­fın­dan 1930’la­rın son­la­rın­da Or­ta Do­ğu’ya gön­de­ri­len Hui “İyi Ni­yet He­ye­ti”nin fa­ali­yet­le­ri­ni ele al­mak­ta ve bu he­ye­tin Çin’in Ja­pon­ya’ya kar­şı ka­zan­dı­ğı za­fer­de­ki kat­kı­la­rı­nı özet­le­mek­te­dir. Wan Le­i’ye gö­re Çin’de­ki Müs­lü­man azın­lık­tan bi­ri olan Hui hal­kı ta­ra­fın­dan baş­la­tı­lan bu tür­den halk­lar ara­sı dip­lo­ma­si, Çin ile Or­ta Do­ğu ül­ke­le­ri ara­sın­da­ki dost­lu­ğu ge­liş­tir­mek baş­ta ol­mak üze­re pek çok açı­dan bü­yük önem ta­şı­mak­ta­dır.

Dî­vân’ın 29. sa­yı­sın­da al­tı ki­tap de­ğer­len­dir­me­si­ne yer ve­ri­yo­ruz. Na­il Oku­yu­cu, Eş­vâk Ah­med Meh­dî Ğu­leys’in Fik­rü’ş-Şev­kâ­nî es-si­yâ­sî ve ese­ru­hû’l-muâ­sır fi’l-Ye­men’ini; Mu­am­mer İs­ken­de­roğ­lu, Sop­hi­a Va­sa­lou’nun Mo­ral Agents and The­ir De­serts: The Cha­rac­ter of Mu'ta­zi­li­te Et­hics ve Sey­yid Ha­şim Aga­cery’nin Mu­kad­di­meî ber Mu­nâ­se­bât-ı Dîn ve Dev­let der ıran-ı As­r-ı Sa­fe­vî ad­lı eser­le­ri­ni; Mus­ta­kim Arı­cı, Eş­ref Al­taş’ın Fah­red­din Râ­zî’nin ıbn Sî­nâ Yo­ru­mu ve Eleş­ti­ri­si’ni; Sü­mey­ye Pa­rıl­dar, İb­ra­him Ka­lın’ın Know­led­ge in La­ter Is­la­mic Phi­lo­sophy: Mul­la Sad­ra on Exis­ten­ce, In­tel­lect, and In­tu­iti­on baş­lık­lı ça­lış­ma­sı­nı ve Ha­lit Öz­kan, G. H. A. Jun­boll’un Ency­clo­pe­di­a of Ca­no­ni­cal Hadith isim­li ki­ta­bı­na da­ir kıy­met­li de­ğer­len­dir­me­le­ri­ni Dî­vân oku­yu­cu­la­rıy­la pay­la­şı­yor­lar.

Ge­le­cek sa­yı­da bu­luş­mak ümi­diy­le.

 

Dî­vân: Di­sip­lin­le­ra­ra­sı Ça­lış­ma­lar Der­gi­si

Sunuş metninin devamı ve yazıların özetleri için bkz.

http://www.divandergisi.com

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.