Bilim ve Sanat Vakfı

Sanat Araştırmaları Merkezi

Aruz Ölçüsü (Teori ve Pratik) Atölyesi

Divan edebiyatı, klasik edebiyat ya da eski edebiyat gibi kavramlarla anılan, belli form ve ölçü kalıplarıyla yazılan manzum eserlerin düzgün okunabilmesi/anlaşılabilmesi için gerekli en önemli alt yapı bilgilerinden biri de vezin bilgisidir.

Halk edebiyatı şiirlerinde de ölçü yer almakla birlikte bu ölçüler, yalnızca hece sayısına dayanan daha basit yapıları yanında türkülerde, manilerde kullanıldıklarından çoğunlukla rahatça kavranmaktadır. Ancak klasik edebiyatta kullanılan aruz ölçüsünde, hecelerin sayısına ek olarak süreleri ve bunların dizi şekli de dikkate alındığından ve halk kültüründe yaygın olmadığından çok tanınmamakta ve öğretiminde de güçlükler yaşanmaktadır. Aslında şiirdeki ölçü, ritimlerden oluşmakta ve kulağa hitap etmekteyken öğretimde ölçünün çoğunlukla yazı üzerinde kalması da ayrıca öğretim ve öğreniminde güçlüklere yol açmaktadır.

Aruz ölçüsü Arap şiirinde ortaya çıktıktan sonra VIII. yüzyılda belli bir olgunluğa ve disipline ulaşmıştır. Bundan sonra bu ölçü İslam kültürü aracılığıyla yayılmış, Farsça ve Türkçe başta olmak üzere birçok dilde yazılan şiirlerde kullanılır olmuştur. Ancak genel yapısı itibariyle hemen hemen hiç değişikliğe uğramamış, yalnızca aynı düzen ve kurallar içerisinde yeni bazı kalıplar türetilmiştir. Ayrıca bu kalıplar içerisinde daha akıcı bulunanlar daha çok tutulmuş, bazıları daha az kullanılır olmuştur.

Sanat Araştırmaları Merkezi tarafından Kadir Turgut’un* koordinatörlüğünde yapılacak atölyede klasik edebiyatın bu manzum eserlerinin düzgün okunabilmesi/anlaşılabilmesi için kulağa hitap eden aruz vezni bilgisi/becerisi edinilmesi amaçlanmaktadır. On hafta sürecek atölyenin bitiminde okunan ya da dinlenen manzum eserin vezninin tespit edilebilir, bir şiirin düzgün ve ahenkli şekilde okunabilir olması hedeflenmektedir.

4 Nisan 2015 tarihinde başlayacak ve her hafta Cumartesi günü gerçekleşecek atölye kapsamında aruz vezninin genel yapısı, tarihi gelişimi hakkında bilgi verildikten sonra, klasik bir aruz risalesi okunacak, daha sonra Türk edebiyatı manzum eserlerinden çeşitli vezinlerde yazılmış şiirler okunacak ve pratik yapılacaktır. Her hafta belli ölçülerde seçilmiş şiirlerin yeterince tekrarlanmasıyla kulakta ölçü sesinin yerleşmesi hedeflenmektedir.

Başvuru süresi sona ermiştir.

*Kadir Turgut

Şeyh Vefâ’nın Farsça şiirleri üzerine yaptığı teziyle yüksek lisans ve Molla Câmî’nin eserlerinin Türk edebiyatındaki izleri üzerine yazdığı teziyle de doktora derecesi aldı. Halen İstanbul Üniversitesi Fars Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalında öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır. Karşılaştırmalı edebiyat ve dilbilim, edebiyat teorisi, yazma eserler alanlarında çalışmalar yapmaktadır.