Karşılaştırmalı siyaset düşüncesi, küreselleşme sürecinde siyaset teorisinde yeni ve eleştirel yaklaşımlara duyulan ihtiyacı karşılamak üzere gelişmeye başlamış ve Siyaset Bilimi disiplini içinde bir alt alan olarak belirginleşmiştir. Siyaset teorisi çalışmalarında yerleşmiş ve rutinleşmiş olan Batılı yaklaşımların, farklı kültürleri anlama ve bu kültürlerin beraberinde getirdiği güncel politik soruları yanıtlama konusundaki yetersizliği, son otuz yılda siyaset felsefesi çalışmalarında yeni arayışlara yol açmıştır. Siyaset teorisi alanında uzun bir süre kabul görmüş olan modern Batılı metinlerin evrensel ortak aklın ürünü olduğu varsayımı, kültürler-arası etkileşimin giderek artmasıyla temelden sarsılmıştır. Bu bağlamda ortaya çıkan karşılaştırmalı siyaset düşüncesi, disiplindeki yerleşik anlayışlar tarafından uzun süre göz ardı edilmiş çeşitli geleneklerden düşünürleri ve metinleri gün ışığına çıkararak, siyaset düşüncesini dünyanın farklı yerlerinde ortaya çıkmış olan perspektiflerle zenginleştirmeyi ve siyaset felsefesinin kadim ve güncel sorularını çoğulcu bir yaklaşımla tartışmayı amaçlamaktadır. Yalnızca farklılıklara değil farklı kültürlerin kesişim noktalarına da odaklanan bu karşılaştırmalı düşünme biçimi, siyasetin doğasını daha kapsamlı bir şekilde anlamayı mümkün kılmakta; antik çağlardan itibaren siyaset felsefesine rengini veren ancak modern klasikleşme sürecinde konumunu yitirmiş olan eleştirel yaklaşımları yeniden canlandırmayı hedeflemektedir.

Siyaset teorisini, alanda yerleşmiş soruları ve cevapları gözden geçirmeye ve günümüzün çalkantılı siyasi meseleleriyle daha yakından ilgilenmeye davet eden karşılaştırmalı siyaset düşüncesi, tüm dünyada her geçen gün daha fazla akademik ilgiye mazhar olmaktadır. Türkiye'de de bu alana olan ilgi artmakla birlikte, siyaset düşüncesinde karşılaştırmalı çalışmaların yetersiz kaldığı görülmektedir. Türkiye siyaseti ve Türkiye’de siyasi düşüncenin de karşılaştırmalı siyaset düşüncesinin imkânlarıyla yeterince incelendiği söylenemez. Bu konularda akademik katkı sunmanın adımlarından biri olarak Küresel Araştırmalar Merkezi ile Medeniyet Araştırmaları Merkezi tarafından planlanan ve 15-16 Aralık 2023 tarihinde Bilim ve Sanat Vakfı’nda gerçekleşecek olan bu sempozyum, konuyla ilgilenen tüm akademisyenleri, bağımsız araştırmacıları ve öğrencileri bir araya getirerek, karşılaştırmalı siyaset düşüncesi alanındaki farklı bilgi, deneyim ve bakış açılarını ele almayı hedeflemektedir.

I. ULUSAL SİYASET DÜŞÜNCESİ SEMPOZYUMU

15-16 ARALIK 2023

KARŞILAŞTIRMALI SİYASET DÜŞÜNCESİ

VEFA SALONU

15 ARALIK 2023 CUMA

AÇILIŞ VE KAYIT  09.00 – 09.30

I. OTURUM 09.30 – 11.00

Karşılaştırmalı Siyaset Düşüncesinde Egemenlik, Sınır ve Çoğulculuk

Oturum Başkanı: Ömer Taşgetiren

• Feyzullah Yılmaz: Demokrasi ve Egemenlik Meselesine Tasavvuftan Bakmak: Muhammed İkbal’in “Manevi Demokrasi”sinde İnsan ve Tanrı İş Birliği

• Ertuğrul Zengin: İsmail Raci Faruki ile Ahmet Davutoğlu’nun Siyasal Görüşlerinin Karşılaştırılması: Hilafet ve Plüralizm

• İbrahim Buldur: Teritoryal Sınır Kavramının Ahlaki Sınırları: İslam Siyaset Düşüncesi ve Liberal Teoride Açık Sınır Politikasının Etik-Politik Gerekçelendirilmesi ve Mültecilik Olgusu

• Mücahid Gürbüz: Karşılaştırmalı Siyaset Teorisinin Neliği ve Kapsamı Çerçevesinde Nader Hashemi’nin Yaklaşımının Değerlendirilmesi

ARA 11.00 – 11.15

II.OTURUM 11.15 – 12.45

Aydınlanma ve İdeolojinin Halleri

Oturum Başkanı: İsmail Yaylacı

• Aytaç Odacılar: Sanat Düşüncesi İçerisinden Çıkabilecek Bir İslamcılığa Prolegomena

• Hüseyin Etil: Post-Post-Kemalizm: Radikal Kemalizmin “Türkiye Araştırmaları” Gündemi

• M. Fahri Danış: Milliyetçi Tarihyazımlarında Köken Mitlerinin Kullanımı: Türk Tarih Tezi ve Lübnan Tarih Tezinin Karşılaştırılması

ARA 12.45 – 14.00

III. OTURUM 14.00 – 15.30 

Çağdaş Siyaset Düşüncesinde Adaletin Dili ve Devlet

Oturum Başkanı: M. Akif Kayapınar

• İsmail Yaylacı: Küresel Adalet ve Egemenlik Paradoksu

• Zeynep Kırbaşoğlu: Savaş Hâlâ Ahlaki Bir Cehennem Midir? Adil Savaş Teorisinin Modern Savaşlarla Uyumu

• Aslı Akbaş: Yeni Cumhuriyetçi Egemenlik Anlayışı: Tüzel Bir Fail-Temsilci Olarak Devlet

• Feyza Pınar Yaşar: Linguistik Önvarsayımlar Bağlamında Politik Tartışma ve Propaganda

ARA 15.30 – 15.45

IV. OTURUM 15.45 – 17.15

Fıkıh ve Siyaset I

Oturum Başkanı: Özgür Kavak

• Enes Furkan Ömeroğlu: Fürû Fıkıh Literatüründe Siyaset Düşüncesinin İzleri: Nevevî’nin Minhâc’ında Devlet Başkanlığıyla İlgili Hükümlerin İncelenmesi

• Büşra Oğuz: Osmanlı Fukahasının Siyaset Tasavvuruna Giriş: Dürer’ül-Hükkâm Örneği

• Havva Usta: Hanefi Mezhebine Ait bir Fürû Fıkıh Kitabı Olan Fethü’l-Kadîr Siyaset Düşüncesi Metni Olarak Okunabilir mi?

V. OTURUM 20.30 – 22.00 ÇEVRİMİÇİ

Siyaset Düşüncesinde Kültürlerarası İmkânlar

Oturum Başkanı: Serhat Aslaner

• Ömer Faruk Uysal: Komüniteryanizmin Felsefi Temelleri

• Harun Akdemir: Sezai Karakoç ve Axel Honneth’in Siyasal Fikirlerinin Mukayesesi: Eleştirel Bir Değerlendirme

• Yunus Turan: Karşılaştırmalı Siyaset Teorisinin Sınırlarını ve İmkânlarını Toplumsal Hareket Çalışmaları Temelinde Yeniden Düşünmek

• Hüseyin Yalçın: İslam Siyaset Düşüncesinin İzinde: Damat Efendi'nin Mecma'u'l -Enhur’unun İncelenmesi

16 ARALIK 2023 CUMARTESİ

VI. OTURUM 09.30 – 11.00

Fıkıh ve Siyaset II

Oturum Başkanı: Nurullah Ardıç

• Emrullah Aygün: İslam Siyaset Düşüncesi Kaynağı Olarak İbn Âbidin’in Reddü’l-Muhtâr İsimli Eserinde Devlet Başkanına İlişkin Atıflar

• Abdulhamit Soğukpınar: Kâsânî’nin Bedâiu’s-Sanâi Adlı Eserinde Devlet Başkanı Tasavvuru

• Elif Keleş: Bâbürlü Devleti’nde Telif Edilen Bir Fıkıh Eserinde Siyaseti Aramak: el-Fetâva’l-Hindiyye’deki Devlet Başkanıyla İlgili Hükümlere Dair Bir İnceleme

• Ayşegül Çelik: İslam Siyaset Düşüncesinde Yönetimin Ahlakilik Sorunsalı: İslam Hukuku Perspektifinden Bir Değerlendirme

11.00 – 11.15 ARA

VII. OTURUM 11.15 – 12.45

Kamusal Alanda Demokratik Temsil ve Tanınma

Oturum Başkanı: Feyzullah Yılmaz

• Tolgahan Ceylan: “Ne Demokrasiyle Ne de Demokrasisiz!” Kamusal Alanda Öteki/Farklı Olanla Birlikte Var Olabilmenin Alternatif İmkânları

• Muhammed Asım Öncel: Liberal Kamusal Alana Bir Alternatif: Gannuşi’nin İslami Devlet Düşüncesinde Kamusallık

• Büşra Aytekin: Tanınma Mücadelesi ve Popülizm Arasında İktidarın Serüveni

• Zehra Çelik: Modernleşme Tarihinde Kadın Sembolizmi

ARA 12.45 – 13.45

VIII. OTURUM 13.45 – 15.00

Karşılaştırmalı Siyaset Düşüncesi: Niçin ve Nasıl?

Oturum Başkanı: Ahmet Okumuş

• Muhammed A. Ağcan: Karşılaştırmalı Siyaset Teorisi: Bağlamsal ve Kozmopolitan

• Nedim Nomer: Siyasal Düşünceleri Karşılaştırmak Mümkün mü?

• M. Akif Kayapınar: İslam Siyaset Düşüncesi Nasıl Çalışılmalı?

ARA 15.00 – 15.15

IX. OTURUM 15.15 – 16.45

Karşılaştırmalı Siyaset Düşüncesi: Yaklaşımlar, Yöntemler

Oturum Başkanı: Muhammed A. Ağcan

• Aykut Karahan: Karşıt Kanon Hareketi Olarak Karşılaştırmalı Siyaset Düşüncesi

• Ömer Taşgetiren: Yükseköğretimde Muhafazakar - Liberal Ayrışması ve Karşılaştırmalı Siyaset Teorisinin İmkânları

• Uğur Altuntaş: Siyasal Düşünceler Neden ve Nasıl Karşılaştırılmalı?: Quentin Skinner’dan Michael Freeden’a Bir Eylem Olarak “Siyasal Düşünme”

• Gülsüm Karaca: Nietzsche ve Siyaset Düşüncesinde Karşılaştırmalı Yöntemler

ARA 16.45 – 17.00

X. OTURUM 17.00 – 18.30

Karşılaştırmalı Siyaset Düşüncesi ve Klasikler

Oturum Başkanı: Alim Arlı

• Ayşe Kaya: İbn Ezrak el-Gırnâtî’nin Siyaset Düşüncesinde Dinin Tesis Edilmesi ve Dini Görevlerin Tayini İlkeleri Arasındaki İlişki

• Ahmet Emre Polat: Osmanlı’da Toprağın Siyasal Konumu

• Hulusi Umudum: Siyaseti Karşılaştırmak: Machiavelli’nin Prens’i ve Şehzade Korkut’un Da’yetü’n-Nefs’i

• Selman Büyükkara: Anayasalcılık ve Çoğulculuk Düşünceleri Arasında Eklektik Bir Siyasal ve Toplumsal Model Olarak Medine Vesikası

DEĞERLENDİRME VE KAPANIŞ 18.30