English SIGN IN

Trabzon Rum İmparatorluğu ve Türkler (1204-1404)

Murat Keçiş

8 Şubat 2010
De­ğer­len­dir­me: F. Samime İnceoğlu
 
Mu­rat Ke­çiş’in 13.-14. yüz­yıl Trab­zon’unu ko­nu edi­nen “Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu ve Türk­ler 1204-1404” baş­lık­lı dok­to­ra te­zi çer­çe­ve­sin­de Tür­ki­ye’nin zen­gin bir geç­mi­şe sa­hip ka­dim şe­hir­le­rin­den bi­ri­ni; Trab­zon’u mer­cek al­tı­na al­dık. Ke­şiş’in An­ka­ra Üni­ver­si­te­si’nde 2009’da ta­mam­la­dı­ğı tez; hem ko­nu­su hem de çok zen­gin kay­nak­la­rı ile (Grek­çe, Arap­ça, Er­me­ni­ce ve Fars­ça dil­le­rin­de ori­ji­nal ta­ri­hî ve ede­bî kay­nak­lar kul­la­nı­lı­yor) Do­ğu Ka­ra­de­niz ta­ri­hi araş­tır­ma­la­rı li­te­ra­tü­rü­ne öz­gün bir kat­kı sağ­lı­yor.
Tez, kap­sa­dı­ğı dö­nem iti­ba­riy­le Do­ğu Ka­ra­de­niz Böl­ge­si’nde ya­şa­nan si­ya­sî ge­liş­me­le­ri Trab­zon ken­ti öze­lin­de tüm de­tay­la­rı ile or­ta­ya koy­ma­yı amaç­la­mak­ta­dır. Ko­nu­yu ön­ce­lik­le, kay­nak­lar ve araş­tır­ma­lar ek­se­nin­de ele alan Ke­çiş, bu­ra­da bil­has­sa Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu’na da­ir doğ­ru­dan bil­gi ve­ren Mic­ha­el Pa­na­re­tos’un bi­yog­ra­fi­si ve eser­le­ri üze­rin­de du­ru­yor. Da­ha son­ra Trab­zon İm­pa­ra­tor­lu­ğu ta­ri­hi araş­tır­ma­la­rı­nı mer­cek al­tı­na alı­yor ve 1827 yı­lın­da Ja­kob Phi­lipp Fall­me­ra­yer ile baş­la­yan ve gü­nü­mü­ze ka­dar de­vam eden araş­tır­ma­la­rı özet­li­yor. Bu yö­nüy­le tez, li­te­ra­tü­re, ge­nel ola­rak Ka­ra­de­niz araş­tır­ma­la­rı özel ola­rak da Trab­zon’un si­ya­sî ta­ri­hi açı­sın­dan yad­sı­na­maz öz­gün bir kat­kı sağ­lı­yor.
Ça­lış­ma­da kro­no­lo­jik bir se­yir ta­kip eden Ke­çiş, ana hat­la­rıy­la, ku­ru­lu­şun­dan (İ.Ö. 756) 1204’e ka­dar Trab­zon ve çev­re­si­nin ta­ri­hi­ne yer ver­dik­ten son­ra Trab­zon İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun ku­ru­luş sü­re­ci ve bu sü­re­ce et­ki eden fak­tör­le­ri, Sel­çuk­lu ta­ri­hi açı­sın­dan Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun ilk yıl­la­rın­da­ki si­ya­sî fa­ali­yet­le­ri te­mel ala­rak in­ce­li­yor. Bu­ra­da bil­has­sa Si­nop’un Sel­çuk­lu­lar ta­ra­fın­dan fet­he­dil­me­si­nin (1 Ka­sım 1214) Trab­zon açı­sın­dan öne­mi­ne dik­kat çe­ki­yor. Zi­ra bu fe­tih son­ra­sı, ken­di­le­ri­ni Bi­zans İm­pa­ra­tor­luk ge­le­ne­ği­nin mi­ras­çı­sı ola­rak gö­ren Bü­yük Kom­ne­nos­lar, İs­tan­bul’u La­tin­le­rin elin­den ala­rak Bi­zans’ın va­ri­si ol­ma id­di­ala­rı­nı ger­çek­leş­ti­re­bil­mek­ten mah­rum kal­mış­lar­dır.
1204’te La­tin­le­rin Bi­zans İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun var­lı­ğı­na son ver­me­si üze­ri­ne İs­tan­bul ve çev­re­si­ne hâ­kim olan La­tin İm­pa­ra­tor­lu­ğu ile bu ge­liş­me son­ra­sı Trab­zon mer­kez­li ola­rak te­şek­kül et­miş Bü­yük Kom­ne­nos Ha­ne­dan­lı­ğı ara­sın­da­ki Bi­zans’ın mi­ras­çı­sı ve do­la­yı­sıy­la İs­tan­bul’a sa­hip ol­ma­ya da­ya­lı re­ka­bet iliş­ki­si­ne dik­kat çe­ken Ke­çiş’e gö­re, ger­çek­te Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun en önem­li ra­kip­le­ri ve müt­te­fik­le­ri Türk­ler­dir. Bu ne­den­le im­pa­ra­tor­lu­ğun dış po­li­ti­ka­la­rın­da Türk­ler dai­ma be­lir­le­yi­ci bir un­sur­dur. Tez bu nok­ta­da, Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nu çev­re­le­yen Türk­le­rin im­pa­ra­tor­luk üze­rin­de­ki et­ki­le­ri­ne atıf ya­pı­yor ve Mo­ğol is­ti­la­sı ile baş­la­yan dö­nem­de Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun dış po­li­ti­ka­la­rı­na yer ve­ri­yor. Bu bağ­lam­da Sel­çuk­lu-Trab­zon iliş­ki­le­ri­nin, im­pa­ra­tor­luk için bü­yük öne­me sa­hip Si­nop’a ki­min hâ­kim ola­ca­ğı üze­rin­de odak­lan­dı­ğı­nı ile­ri sü­rü­yor.
Sel­çuk­lu ve İl­han­lı hâ­ki­mi­ye­ti­nin so­na er­me­siy­le bir­lik­te Ana­do­lu’da or­ta­ya çı­kan Türk­men bey­lik­le­ri­nin, Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu üze­rin­de­ki si­ya­sî et­ki­le­ri üze­rin­de de du­ran Ke­çiş, bu min­val­de Türk­men li­der­le­ri­nin Trab­zon im­pa­ra­tor­la­rı ile iliş­ki­le­ri­ni in­ce­li­yor. Trab­zon Rum İm­pa­ra­tor­lu­ğu’nun coğ­ra­fî ve si­ya­sî en­gel­ler ne­de­niy­le Bi­zans’ın mer­ke­zi İs­tan­bul’dan ko­puk ya­şa­dı­ğı tes­pi­tin­de bu­lu­nan Ke­çiş, bu­na rağ­men im­pa­ra­tor­lu­ğun 257 yıl bo­yun­ca ta­rih sah­ne­sin­de kal­ma­yı ba­şar­dı­ğı­nın da al­tı­nı çi­zi­yor.
 

NEWS

ALL NEWS

خيار المحررين

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


تابعنا

الاشتراك في النشرة الإخبارية لدينا لتلقي الأخبار والتحديثات.