Toplumların belleği işlevini gören kütüphaneler aynı zamanda toplumların tarih boyunca ortaya koyduğu ilmî birikimi, bilimsel mirası koruyup nesilden nesile aktarma fonksiyonunu da icra etmektedirler. Her türlü entelektüel etkinliği destekleyen bu kuruluşlar, bir medeniyetin, bir toplumun düşünme ve araştırma çabaları sonucu ortaya çıkan eserlerini muhafaza etmek, toplamak, organize etmek, onları insanların faydalanmasına hazır hale getirmek için teşekkül etmiş olmanın yanı sıra yapılmış ve yapılacak olan ilmî araştırmaları, zamanımızda ve gelecekteki araştırıcıların istifadesine sunarak eğitim ve öğretime de yardımcı olurlar.

Kil tabletlerden oluşan ilk kütüphanenin kuruluşunun “yazı”nın tarihiyle eş zamanlı olduğu kabul edilmektedir. Mezopotamya’dan Mısır’a, Antik Yunan’dan Roma’ya, İslam Medeniyet’ine kadar birbirinden farklı tecrübelere, birikimlere sahip medeniyetlerce kurulan kütüphanelerin ilim mirasını sonraki kuşaklara ulaştırmadaki rolü göz ardı edilemeyecek bir öneme sahiptir.

Bu bağlamda, kendi tarihimize baktığımızda padişahlar, paşalar, devlet adamları, hayır sahipleri… tarafından kurulan saray kütüphaneleri, vakıf kütüphaneleri, şahsî kütüphaneler gibi türleri haiz günümüze ulaşan değerli kütüphanelerimizin bugün çeşitli problemleri olmakla birlikte hala araştırmacılara hizmet vermeye devam ettiğini görüyoruz. Bilim ve Sanat Vakfı Türkiye Araştırmaları Merkezi olarak, ilim ve kültür tarihimizdeki bu önemli rollerine binaen kütüphanelerimiz ile ilgili toplantılar düzenlemeyi planladık. TAM Sohbet başlığı altında bugüne kadar gerçekleştirdiğimiz programlarda, üzerinde yaşadığımız coğrafyada üretilen ilmî mirasımızı nesilden nesile aktararak zamanımıza ulaştıran kütüphanelerimizin dününü bugününü, imkânlarını ve problemlerini gündeme getirdik ve getirmeye devam edeceğiz. Bugüne kadar gerçekleştirdiğimiz toplam altı programda, kimi Osmanlı’dan günümüze varlığını sürdüren kimi Cumhuriyet döneminde kurulmuş İstanbul’daki yazma kütüphanelerin tarihi, içinde bulunan değerli eserler ve halihazırda mevcut durumları üzerine konuştuk.

Elinizdeki çalışma, Osmanlı dönemi kütüphanelerine bakıldığında “vakıf kütüphaneleri” şehri olarak tanımlanan İstanbul’da bulunan Millet Kütüphanesi, Süleymaniye Kütüphanesi, Hakkı Tarık Us Kütüphanesi, Beyazıt Devlet Kütüphanesi, İstanbul Arkeoloji Müzesi Arşivi ve Atatürk Kitaplığı olmak üzere altı kütüphane ile ilgili, Nisan 2003-Ağustos 2005 tarihleri arasında düzenlediğimiz toplantıların özetlerini içermektedir. Türkiye Araştırmaları Merkezi olarak gerek İstanbul’daki henüz gündeme getiremediğimiz diğer kütüphaneler gerekse ülkemizin başka şehirlerindeki kütüphanelerle ilgili programlarla yolumuza devam etmeyi arzu ediyoruz.

Kitapçığın tamamını okumak için:

http://www.bisav.org.tr/yayinlar/icindekiler_notlar.cfm?yayin_sayi=23