English GİRİŞ YAP

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Reformu: Eleştirel Bir Yaklaşım

Feyzullah Yılmaz

8 Kasım 2007         
De­ğer­len­dir­me: Lütfi Zafer Soylu
 
KAM-Te­zat tar­tış­ma­la­rı se­ri­sin­de, Fey­zul­lah Yıl­maz’ın İs­veç Lin­kö­ping Üni­ver­si­te­si, Ulus­la­ra­ra­sı ve Av­ru­pa İliş­ki­le­ri Bö­lü­mü’nde ha­zır­la­dı­ğı yük­sek li­sans te­zi tar­tı­şıl­dı.
Yıl­maz, ko­nuş­ma­sı­na te­zin teo­rik alt­ya­pı­sı­nı ve han­gi me­to­do­lo­ji­yi iz­le­ye­rek tez ça­lış­ma­sı­nı ta­mam­la­dı­ğı­nı açık­la­ya­rak baş­la­dı. Ulus­la­ra­ra­sı iliş­ki­ler te­ori­le­rin­den Eleş­ti­rel Teo­ri’nin Ne­o-Gram­şi­yan ve Frank­furt Oku­lu bo­yut­la­rı­nı teo­rik çer­çe­ve ola­rak kul­la­nan Yıl­maz, te­zin­de bir ulus­la­ra­ra­sı sis­tem için­de­ki ku­rum­la­rın/ör­güt­le­rin, ör­ne­ğin Bir­leş­miş Mil­let­ler’in, ya­pıy­la ya­ni ulus­la­ra­ra­sı sis­tem­le, bir­lik­te na­sıl dö­nüş­tük­le­ri­ni ve de­ğiş­tik­le­ri­ni açık­la­ma­ya ça­lı­şı­yor. Yıl­maz ça­lış­ma­nın ikin­ci kıs­mın­da ise hu­su­sen, Bir­leş­miş Mil­let­le­rin sa­de­ce bir or­ga­nı­nın, ya­ni Gü­ven­lik Kon­se­yi’nde (GK), ne­den re­form ya­pı­la­ma­dı­ğı­na de­ği­ni­yor.
Yıl­maz’ın te­mel ar­gü­ma­nı, seç­ti­ği teo­rik ter­ci­hi­nin de te­mel var­sa­yım­la­rıy­la bağ­lan­tı­lı ola­rak, ulus­la­ra­ra­sı sis­tem­de­ki (ya­pı­da­ki) de­ği­şim ni­ha­ye­te er­me­den, onun için­de­ki di­ğer un­sur­la­rın, ku­rum­la­rın de­ği­şi­mi­nin de ni­ha­ye­te er­me­si­nin müm­kün ol­ma­dı­ğı­dır. Bu­na gö­re, bir ku­ru­mun dö­nü­şü­mü­nün ta­mam­lan­ma­sı, o ku­ru­mun ken­di­si­nin de için­de bu­lun­du­ğu ya­pı­nın dö­nü­şü­mü­nün ta­mam­lan­ma­sın­dan ba­ğım­sız bir sü­reç ol­ma­mak­ta ve do­la­yı­sıy­la da ku­ru­mun, ya­ni Gü­ven­lik Kon­se­yi’nin, ken­di dö­nü­şü­mü­nün sağ­lan­ma­sı müm­kün gö­zük­me­mek­te­dir. Yıl­maz’a gö­re ulus­la­ra­ra­sı sis­tem­de sis­te­mik bir de­ği­şim ta­mam­lan­ma­dan o sis­te­mi ayak­ta tu­tan or­gan­la­rın ya­pı­sı­nın de­ğiş­me­si zor­dur.
Ko­nuş­ma­sın­da Yıl­maz, Bir­leş­miş Mil­let­ler bün­ye­sin­de, özel ola­rak re­form ko­nu­su ile il­gi­len­mek üze­re ku­rul­muş olan Açık-Uç­lu Ça­lış­ma Gru­bu­nun (Open-En­ded Wor­king Gro­up) ku­ru­lu­şun­dan bu ya­na ge­çen 14 yıl­da, Bir­leş­miş Mil­let­ler Gü­ven­lik Kon­se­yi’nde na­sıl ve ne­den re­form ya­pı­la­ma­dı­ğı­nı açık­la­ma­ya ça­lış­tı. Yıl­maz, in­ce­le­di­ği Bir­leş­miş Mil­let­ler Ge­nel Ku­ru­lu’nun 1996, 1997, 2000 ve 2006 yıl­la­rın­da ya­yın­la­dı­ğı ba­sın bil­di­ri­le­ri ve bu bağ­lam­da üye dev­let­le­rin ko­nu hak­kın­da­ki 337 bil­di­ri­sin­den yo­la çı­ka­rak ko­nu­ya açık­lık ge­tir­me­ye ça­lış­tı. Yıl­maz’a gö­re Bir­leş­miş Mil­let­ler nez­din­de ya­pı­lan tar­tış­ma­lar, Gü­ven­lik Kon­se­yi re­for­mu­na iliş­kin ba­şa­rı­lı bir dö­nü­şü­mü ger­çek­leş­ti­re­bil­mek­ten uzak­tır. Ya­pı­lan tar­tış­ma­lar za­man­la kı­sır dön­gü­ye dö­nüş­müş­tür. So­ğuk Sa­vaş’ta ka­lan ulus­la­ra­ra­sı ya­pı­da­ki de­ği­şim ta­mam­lan­ma­dan Bir­leş­miş Mil­let­ler gi­bi ulus­la­ra­ra­sı ku­rum­lar­da ya­pı­lan de­ği­şik­lik­ler so­na er­mez. BM Gü­ven­lik Kon­se­yi re­for­mu an­cak bu de­ği­şim sü­re­ci so­nuç­lan­dık­tan son­ra ger­çek­leş­me im­kâ­nı bu­la­bi­lir.
Yıl­maz, ça­lış­ma­sı­nın so­nun­da var­dı­ğı am­pi­rik so­nuç­la­rı biz­ler­le pay­laş­tı. Yıl­maz’a gö­re bu am­pi­rik so­nuç­la­rı şöy­le­ce sı­ra­la­ya­bi­li­riz: 1) Üye dev­let­ler, ya­pı­sal bir dö­nü­şü­mün ya­şan­dı­ğı­nı dü­şün­mek­te­dir­ler. 2) Mev­cut dün­ya dü­ze­ni he­ge­mo­nik­tir; fa­kat za­yıf­la­yan bir he­ge­mon­ya söz ko­nu­su­dur. 3) He­ge­mo­nik ol­du­ğu için, her ne ka­dar za­yıf­la­yan bir he­ge­mon­ya da­hi ol­sa, içe­ri­sin­de kar­şı-he­ge­mo­nik po­tan­si­ye­li de ba­rın­dır­mak­ta­dır. 4) Bu kar­şı-he­ge­mo­nik po­tan­si­ye­lin yan­sı­ma­la­rı Bir­leş­miş Mil­let­ler nez­din­de, Gü­ven­lik Kon­se­yi re­for­mu tar­tış­ma­la­rın­da da göz­lem­le­ne­bil­mek­te­dir. 5) Fa­kat bu kar­şı-he­ge­mo­nik po­tan­si­ye­lin, he­nüz bir ta­rih­sel blok oluş­tu­ra­bi­le­cek ol­gun­lu­ğa ula­şa­ma­dı­ğı gö­rül­mek­te­dir. 6) Ta­rih­sel Blok, ya­pı­sal dö­nü­şü­mün ya­şan­dı­ğı ve bu­nun ye­ni bir al­ter­na­tif dün­ya dü­ze­ni­nin ku­ru­lu­mu­na doğ­ru ev­ril­di­ği nok­ta­sın­da önem­li gös­ter­ge­ler­den bi­ri­dir. Bu bağ­lam­da, Yıl­maz’ın da ko­nuş­ma­sın­da vur­gu­la­dı­ğı gi­bi, onun ek­sik­li­ği­nin, ya­pı­sal dö­nü­şü­mün ta­mam­la­na­ma­ma­sın­da da önem­li et­ken­ler­den bi­ri­si ol­du­ğu söy­le­ne­bi­lir.
Yıl­maz’a gö­re, Bir­leş­miş Mil­let­ler Gü­ven­lik Kon­se­yi re­for­mu ko­nu­sun­da­ki mev­cut du­ra­ğan­lık de­vam ede­cek gi­bi gö­zük­me­dir; çün­kü di­na­mik ve de­ği­şim içe­ri­sin­de­ki bir ya­pı­nın için­de yer alan ak­tör­ler, ya­rı­nın güç den­ge­le­ri­nin, ye­ni böl­ge­sel ve­ya kü­re­sel ak­tör­le­ri­nin ala­cak­la­rı du­rum­la­rı gör­me­den, re­form sü­re­ci­ni son­lan­dır­mak, ya­ni o ya­pı­nın ku­rum­la­rın­da ya­şa­nan de­ği­şi­mi sa­bit­le­mek is­te­me­mek­te­dir­ler. Bu nok­ta­da, üye dev­let­ler­den ge­len yo­ğun ta­lep­le­re bağ­lı ola­rak, Gü­ven­lik Kon­se­yi’nin ya­pı­sın­da bel­ki ge­çi­ci ba­zı de­ği­şim­le­rin ya­pı­la­bi­le­ce­ği ile­ri sü­rü­le­bi­lir; fa­kat bu da bü­yük çap­lı bir de­ği­şik­lik için de­ğil, an­cak ba­zı kü­çük ayar­la­ma­lar için söz ko­nu­su ola­bi­lir. Da­ha ge­niş kap­sam­lı bir re­form için ulus­la­ra­ra­sı ya­pı­nın dö­nü­şü­mü­nün ta­mam­lan­ma­sı­nın bek­len­di­ği­ni vur­gu­la­yan Yıl­maz’ın su­nu­mu so­ru-ce­vap kıs­mın­da­ki din­le­yi­ci­ler­den ge­len yo­rum­lar ve so­ru­lar­la ni­ha­ye­te er­di.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.