English GİRİŞ YAP

Türkiye-AB İlişkilerinde Kimlik ve Yolsuzluk (Identity and Corruption in Turkey-EU Relations)

Tim Jacoby

30 Nisan 2010      
De­ğer­len­dir­me: Harun Küçükaladağlı
 
Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi’nin dü­zen­le­di­ği “Av­ru­pa Ko­nuş­ma­la­rı”nın ikin­ci­sin­de, Manc­hes­ter Üni­ver­si­te­si öğ­re­tim üye­si Dr. Tim Ja­coby ile Tür­ki­ye-Av­ru­pa Bir­li­ği iliş­ki­le­rin­de kim­lik ve yol­suz­luk ara­sın­da­ki iliş­ki tar­tı­şıl­dı. Prog­ram­da Ja­coby, Re­vi­ew of In­ter­na­tio­nal Stu­di­es der­gi­sin­de “Tur­key and Eu­ro­pe: Cul­tu­re, Ca­pi­tal and Cor­rup­ti­on” baş­lı­ğı ile ya­yım­la­nan ma­ka­le­si çer­çe­ve­sin­de Tür­ki­ye’nin AB üye­li­ği önün­de­ki en­gel­ler­den bi­ri ola­rak res­mî bel­ge­ler­de sık sık gün­de­me ge­ti­ri­len yol­suz­luk ko­nu­su­nu fark­lı bir açı­dan de­ğer­len­dir­di.
Ja­coby, ta­rih­sel ve kül­tü­rel ar­kap­la­nın, di­ğer ko­nu­lar­da ol­du­ğu gi­bi yol­suz­luk ko­nu­sun­da da Tür­ki­ye-AB iliş­ki­le­rin­de önem­li bir rol oy­na­dı­ğı­nı, bu un­sur­la­rı göz ar­dı ede­rek ya­pı­la­cak ana­liz­ler­le so­ru­nun an­la­şı­la­ma­ya­ca­ğı­nı sa­vun­du. Tür­ki­ye’nin Av­ru­pa ile bü­tün­leş­me­si­ne iliş­kin sü­rek­li ge­li­şen bir li­te­ra­tür ol­ma­sı­na kar­şın, yol­suz­luk ko­nu­su­nun, kül­tü­rel uyum­suz­lu­ğa da­ir tar­tış­ma­lar­dan zi­ya­de ik­ti­sa­dî iliş­ki­ler­de gün­de­me gel­di­ği­ne dik­kat çek­ti. Tür­ki­ye ör­ne­ğin­de bu­nun ek­sik bir de­ğer­len­dir­me ola­ca­ğı­nı sa­vu­nan Ja­coby, kim­lik ve kül­tü­rel de­ğer­le­rin Av­ru­pa’nın Türk al­gı­sı­nı be­lir­le­di­ği­ni; Türk­le­rin bu de­ğer­ler­le bir­lik­te ta­rih­sel pers­pek­tif­ten ba­kıl­dı­ğın­da Av­ru­pa kim­li­ği­ne gö­re “öte­ki” ol­du­ğu­nu; hi­le­kâr, do­lan­dı­rı­cı, kur­naz Türk al­gı­sı­nın zi­hin­ler­de in­şa edil­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Bu id­di­ası­nı da Ox­ford’un 24 cilt­lik söz­lü­ğün­de Türk ke­li­me­si­nin za­lim, in­saf­sız, kur­naz gi­bi an­lam­lar­la kar­şı­lan­ma­sı­nı ör­nek gös­te­re­rek des­tek­le­di. Ja­coby, Av­ru­pa’nın si­ya­sî ve kül­tü­rel sı­nır­la­rı­nı be­lir­ler­ken ge­le­nek­sel ba­kış açı­sı çer­çe­ve­sin­de “me­de­ni Ba­tı/bar­bar Do­ğu (Os­man­lı-Türk)” an­la­yı­şı­nın hâ­kim ol­du­ğu­nu si­ya­sî­ler­den ve aka­de­mi çev­re­sin­den yap­tı­ğı alın­tı­lar­la açık­la­dı.
Ja­coby’ye gö­re “yol­suz­lu­ğa ba­kış, So­ğuk Sa­vaş son­ra­sı dö­nem­de dö­nü­şü­me uğ­ra­dı. So­ğuk Sa­vaş dö­ne­min­de pek gün­de­me gel­me­yen yol­suz­luk, 1990’dan iti­ba­ren ulu­sal-ulus­la­ra­ra­sı ka­mu­oyun­da ve ba­sın­da çok yo­ğun bir şe­kil­de tar­tı­şıl­dı; ulus­la­ra­ra­sı or­ga­ni­zas­yon­lar (BM, Dün­ya Ban­ka­sı, OECD, AB) ta­ra­fın­dan yol­suz­luk­la mü­ca­de­le için çe­şit­li gi­ri­şim­ler dev­re­ye so­kul­du”. Ja­coby bu­ra­da da ko­nu­ya fark­lı bir açı­dan yak­la­şa­rak So­ğuk Sa­vaş son­ra­sı dö­nem­de yol­suz­luk­la mü­ca­de­le ve iyi yö­ne­tim ko­nu­la­rı­nın gün­dem hâ­li­ne gel­me­si­ni, he­men her ko­nu­da ol­du­ğu gi­bi, “kül­tür­cü­lü­ğün” geç­miş­ten bu­gü­ne sü­re­ge­len hâ­ki­mi­ye­tiy­le bağ­lan­tı­lan­dır­dı. “AB yol­suz­luk ko­nu­sun­da Tür­ki­ye’den çok da­ha kö­tü du­rum­da­ki Do­ğu Av­ru­pa ül­ke­le­ri­ni Bir­li­ğe al­dı ve ay­rı­ca­lık­lı mu­ame­le et­ti. AKP’nin 2002’de ik­ti­da­ra gel­me­siy­le bir­lik­te de Tür­ki­ye ile Av­ru­pa ara­sın­da­ki fark­lı­lık­la­ra iliş­kin kim­lik te­mel­li so­ru­lar et­ra­fın­da kül­tü­rel tar­tış­ma­lar or­ta­ya çık­tı.” Ja­coby, yö­ne­ti­me din­dar geç­mi­şi olan bir hü­kü­me­tin gel­me­si­ni, Tür­ki­ye’nin Av­ru­pa kül­tü­rü­ne dâ­hil ol­ma­dı­ğı­na en önem­li da­ya­nak ola­rak su­nan ya­zar­lar­dan da ör­nek­ler ver­di ve ek­le­di:
AKP’nin eş­cin­sel ev­li­li­ği ve zi­na­yı ya­sak­la­yan ya­sa tek­lif­le­ri­ni ha­zır­la­ma­sı, AB ta­ra­fın­dan İs­lâ­mî ku­ral­lar çer­çe­ve­sin­de alın­mış ka­rar­lar şek­lin­de ni­te­le­ne­rek eleş­ti­ril­di. Tür­ki­ye ör­ne­ğin­de din-ka­nun iliş­ki­si­ne vur­gu ya­pı­lır­ken, ay­nı ya­sa­yı çı­ka­ran Ro­man­ya ör­ne­ğin­de ka­rar sa­de­ce in­san hak­la­rı çer­çe­ve­sin­de de­ğer­len­di­ril­di. Bu çif­te stan­dar­dın kay­na­ğın­da İs­la­mo­fo­bi bu­lu­nu­yor.
Ja­coby, yol­suz­luk ko­nu­su­nu ik­ti­sa­dî açı­dan da ele al­dı. “AB’nin yol­suz­luk­la mü­ca­de­le prog­ra­mı doğ­ru­dan so­ru­nun üs­te­sin­den gel­mek için ya­pıl­ma­dı. Ger­çek amaç ya­ban­cı ya­tı­rım­cı­la­rın kâr ara­yış­la­rı­nı des­tek­le­mek ve Ba­tı ser­ma­ye­si­nin Türk pa­za­rı­na gi­ri­şi­ni ko­lay­laş­tır­mak­tı. Av­ru­pa’da yol­suz­lu­ğun en önem­li ara­cı olan rüş­vet, ki­şi­sel ola­rak ve­ril­di­ğin­de suç teş­kil ediyor; fa­kat şir­ket­ler rüş­vet ver­di­ğin­de bu, suç de­ğil ko­lay­laş­tı­rı­cı iş­lem ola­rak ta­nım­la­nı­yor ve ta­ma­men ya­sal bir du­rum.” Bu­ra­dan yo­la çı­ka­rak yol­suz­luk­la mü­ca­de­le­nin etik de­ğer­ler­den zi­ya­de ik­ti­sa­dî ge­ti­ri­ler için ya­pıl­dı­ğı­nı söy­le­yen Ja­coby, yol­suz­lu­ğun gün­dem­de tu­tul­ma­sıy­la Tür­ki­ye üze­rin­de si­ya­sî bas­kı ku­rul­ma­ya ça­lı­şıl­dı­ğı­na da dik­kat çek­ti.
Jac­boy, su­nu­mu­nun so­nun­da, AB’nin yol­suz­luk­la mü­ca­de­le ça­lış­ma­la­rı­nın tam ola­rak an­la­şı­la­bil­me­si için ya­pı­lan de­ğer­len­dir­me­ler­de kül­tü­rel mi­ra­sın mut­la­ka göz önün­de bu­lun­du­rul­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni bir kez da­ha vur­gu­la­dı. Prog­ram, din­le­yi­ci­ler­den ge­len so­ru­lar çer­çe­ve­sin­de AKP Hü­kü­me­ti ve Av­ru­pa, Av­ru­pa’da Müs­lü­man al­gı­sı, ırk­çı­lık, İs­la­mo­fo­bi, kül­tü­rel fark­lı­lık gi­bi ko­nu­la­ra iliş­kin tar­tış­ma­lar­la so­na er­di.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.