Osmanlı Roman ve Hikâyesi Atölyesi, 19. yüzyılda Osmanlı sınırları içerisinde üretilen Türkçe roman ve hikâyeleri bugünün bağlamında yeniden anlamlandırmak için gerekli olan entelektüel pratikler ve zanaat becerileri üzerine birlikte düşünmeyi amaçlamaktadır. Bilim ve Sanat Vakfı Sanat Araştırmaları Merkezi tarafından Fatih Altuğ’un* koordinatörlüğünde yürütülecek atölyenin ilk aşamasında, Osmanlı roman ve hikâyesinin klasikleşmiş ya da nispeten bilinen örneklerinin nasıl değerlendirildiğine ve bu değerlendirmelerin ötesinde metinlerin potansiyellerine nasıl yaklaşılabileceğine dair bir tartışma yapılacaktır. Her hafta belirli bir edebi metin ve onun potansiyeli için anlamlı bir teorik metin birlikte okunacak ve her iki metnin etkileşimiyle tartışma gerçekleştirilecektir. İmparatorluk söylemi, toplumsal cinsiyet, histeri, sinir krizleri, zihin temsilleri, tabiat telakkileri, dindarlık söylemleri ve kültürel çoğulculuk tartışmaların yoğunlaşacağı belli başlı odak noktaları olacaktır.

1 Mart 2014’te başlayacak ve iki saatlik on beş dersten oluşan ilk aşamayı takiben teorik tartışmayı zanaatla destekleme aşamasına geçilecektir. İlk aşamada söylemsel yönleriyle değerlendirilen, anlaşılmaya çalışılan dönem metinleri, bu aşamada maddi / somut yönleriyle kavranmaya çalışılacaktır. Başta Arap harfleri olmak üzere Ermeni ve Yunan harfleriyle de yazılan Türkçe roman ve hikâyeleri Latin harflerine çevirirken yürürlükte olan meselelerin tartışılması esnasında bir metni neşretmenin pratik bir faaliyetin ötesinde ne türden eleştirel imkânları önümüze serdiğinin de açığa çıkması amaçlanmaktadır.  Açıklamalı notların, zaman çizelgelerinin ve haritaların hazırlanması gibi etkinliklerle metinlerin yazıldıkları dönemde nasıl konumlandıkları ve şimdiki zamanda nasıl daha somut bir şekilde kavranabilecekleri üzerinde düşünülecektir. Mevcut neşirlerdeki eksiklerin gösterilmesi ve eleştirel bir neşrin hazırlanması için dikkat edilmesi gereken noktalara dair değerlendirmeden sonra atölye yaz dolayısıyla bir ara verecektir.

28 Haziran’daki tartışmamızdan 20 Eylül’e kadar sürecek olan bu arada katılımcılardan daha önce neşredilmemiş 100 sayfa civarındaki bir metni (roman ya da hikâyeler toplamını) atölyede tartışılan ilkeler ışığında neşre hazırlaması ve bu metin hakkında bir makaleyi yazmaya başlaması beklenmektedir. Arap harflerini okuyamayan katılımcılardan ise daha geniş kapsamda bir eleştirel makaleyi tamamlamaları istenmektedir. 20 Eylül’de başlayacak atölyenin sonbahar aşamasıyla birlikte hazırlanan neşirler ve makaleler sunulacak ve hep birlikte tartışılacaktır. Bu tartışmalar ışığında yeniden biçimlenecek olan makaleler, önce düzenleyeceğimiz bilimsel toplantıda kamuya sunulacak, sonrasında da kitaplaşacaktır. Neşre hazırlanan kitapların ise bir dizi olarak yayımlanması planlanmaktadır.

Yaklaşık bir yıllık bu süreç içerisinde Osmanlı Roman ve Hikâyesi Atölyesi’nin şu amaçları gerçekleştirme konusunda bir yol alması beklenmektedir:

1)                  Osmanlı roman ve hikâyesinin klasikleşmiş örneklerine bu örneklerin potansiyelini açığa çıkaracak yenilikçi yaklaşımlarla bakmak

2)                  Osmanlı roman ve hikâyesinin külliyatı hakkında dolaşımda olan metinlerin ötesinde bir kuşatıcılığa ulaşmak, az bilinen metinleri gün ışığına çıkarmak

3)                  Osmanlı roman ve hikâyesini Latin harfleriyle neşretmek hususunda eleştirel zanaatını geliştirmek

4)                  Osmanlı roman ve hikâyesine dair mevcudu tekrar etmeyen ama metni teoriye kurban da etmeyen eleştirel makaleler üretebilmek ve bunları kamusal alana sunmak

[Başvuru süresi sona ermiştir]

*Fatih Altuğ: İstanbul Şehir Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öğretim üyesi. Lisans, yüksek lisans ve doktora eğitimini Boğaziçi Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde tamamladı. Bu iki bölümde Modern Osmanlı-Türkiye Edebiyatı ve Edebiyat Teorisi üzerine dersler vermekte. “Namık Kemal’in Edebiyat Eleştirisinde Modernlik ve Öznellik” başlıklı doktora tezine ek olarak Ahmet Midhat Efendi, Namık Kemal, Sait Faik, Orhan Koçak, Hüseyin Cöntürk, Sabahattin Ali, Fuad Köprülü, Latife Tekin, Sevgi Soysal, Leylâ Erbil gibi yazarlar üzerine eleştiri yazıları bulunmakta. Eleştirel basımını hazırladığı Recaizade Ekrem’in Araba Sevdası romanı İletişim Yayınları’ndan, Mehmet Fatih Uslu ile birlikte derlediği Tanzimat ve Edebiyat: Osmanlı İstanbul’unda Modern Edebiyatı Yeniden Düşünmek kitabı İş Bankası Yayınları’ndan çıkmak üzere.