SAM YUVARLAK MASA TOPLANTILARI

İstinsâh Sürecinin Dönüştürücü Etkisi: Yûsuf-ı Meddâh’ın Kıssa-i Yûsuf Örneği

Sadık Yazar

31 Ocak 2020 Cuma 17:00 Salon: ŞAKİR KOCABAŞ SALONU

Bilim ve Sanat Vakfı Sanat Araştırmaları Merkezi Kırkambar Tez-Makale Sunumu etkinliği kapsamında  31 Ocak 2020 Cuma günü Sadık Yazar’ı konuk ediyor. Yazar’dan, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi’nde yayımlanan “Yeni Bir Nüshayla Değişen Fotoğraf: Yûsuf-ı Meddâh’ın (ö. XIV. yy) Kıssa-i Yûsuf’u ya da Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yûsuf Adlı Bir Mesnevi Yazmış mıdır?”* başlıklı makalesi çerçevesinde bir sunum dinleyeceğiz.

 

Teorik olarak istinsah, yazma kültüründe bir metnin başka bir kopyasını çıkarmaktır. Bu anlamda istinsahı gerçekleştirenden (müstensih) beklenen eline aldığı metni olduğu gibi kopyalamasıdır. Ancak uygulamaya bakıldığında bunun oldukça zor olduğu görülmektedir. Öncelikle bu süreç makina değil insan merkezli olduğundan dikkatsizlik, gözden kaçırma, kaynak metnin kodlarını çözememe gibi birtakım insanî vasıfların da dahliyle metnin ilk halini olumsuz anlamda dönüştürebilmektedir. Öte taraftan müstensihin eğitim seviyesi yükseldikçe kopyasını çıkarmak üzere eline aldığı/verilen metne müdahale etme dürtüsü de artar. Bunun neticesinde elindeki metne rahatça müdahil olarak sözcük düzeyinden başlayıp cümle, paragraf ve bölüm düzeyine kadar kimi eklemeler ve eksiltmeler yapabilir.

 

Benzer şekilde yazma kültüründe üretilmiş bir metin sözlü kültür ortamlarında dolaşıma girdiğinde de aynı kaderle karşılaşır. Genellikle meddâh konumunda olan kimseler tarafından eğlence kültürünün bir parçası olarak ve (kitaba bakarak okumaktan ziyade) hafızadan bir mecliste bulunan insan topluluklarına okunan metin, bu süreçte çarpıcı ve keskin dönüşümlere maruz kalır. Bu son haliyle yazıya geçirildiğinde metnin ilk halinden oldukça farklı bir hal alması çok da şaşırtıcı olmaz. Yazma kültürünün bu özelliklerine karşı dikkatli olmayan klasik edebiyat araştırmacılarının bir metni asıl yazarından farklı birine ait kılmaları çok olası bir hal alır. Bu konuşmada erken dönem Türk edebiyatının kurucularından XIV. yüzyıl şairi Yûsuf-ı Meddâh’ın Kıssa-i Yûsuf adlı eseri üzerinden yukarıda bahsi geçen durum örneklendirilmeye çalışılacaktır.

 

* Yazar, Sadık (2018). “Yeni Bir Nüshayla Değişen Fotoğraf: Yûsuf-ı Meddâh’ın (ö. XIV. yy) Kıssa-i Yûsuf’u ya da Erzurumlu Darîr Kıssa-i Yûsuf Adlı Bir Mesnevi Yazmış mıdır?” içinde Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi (21). İstanbul, (681-719).

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.