Türkçe SIGN IN

Mek­teb-i Hu­kuk’un Ku­ru­lu­şu ve Fa­ali­yet­le­ri (1878-1900)

Ali Adem Yörük

7 Tem­muz 2008            
De­ğer­len­dir­me: Ali Ero­ğuz
 
Tür­ki­ye Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin Tem­muz ayın­da ger­çek­leş­ti­ri­len Tez/Ma­ka­le su­nu­mu prog­ra­mın­da, mo­dern hu­ku­kun Tür­ki­ye’ye gi­ri­şi ve mo­dern hu­kuk eği­ti­mi­nin baş­la­ma­sı prob­le­mi­ni ele alan, ta­mam­lan­ma aşa­ma­sın­da­ki, “Mek­teb-i Hu­kuk’un Ku­ru­lu­şu ve Fa­ali­yet­le­ri (1878-1900)” baş­lık­lı Mar­ma­ra Üni­ver­si­te­si Ta­rih Bö­lü­mü’nde ha­zır­la­mak­ta ol­du­ğu te­zi çer­çe­ve­sin­de Ali Adem Yö­rük’ü din­le­dik. 
Mo­dern­leş­me dö­ne­min­de hu­kuk ala­nın­da ger­çek­leş­ti­ri­len ça­ba­la­rı, ta­ri­hî ze­mi­nin­de ve ken­di ma­ce­ra­mız ola­rak de­ğer­len­di­re­bil­me ga­ye­siy­le ça­lış­ma­ya gi­riş­ti­ği­ni söy­le­yen ko­nu­ğu­muz, ça­lış­ma sı­ra­sın­da ün­si­yet kur­du­ğu ar­şiv kay­nak­la­rı, dö­ne­min ba­sı­nı, es­ki harf­li hu­kuk li­te­ra­tü­rü, hu­kuk­çu bi­yog­ra­fi­le­ri gi­bi çe­şit­li kay­nak­lar­dan is­ti­fa­de et­me­ye ça­lış­tı­ğı­nı be­lir­te­rek ko­nuş­ma­sı­na baş­la­dı. Me­mur mek­tep­le­ri ve Ter­cü­me Oda­sı’nda oku­tu­lan ki­mi ders­le­rin mo­dern hu­kuk sa­ha­sı içe­ri­sin­de de­ğer­len­di­ri­le­bi­le­ce­ği­ni; an­cak müs­ta­kil hu­kuk mek­tep­le­ri­nin şer‘iy­ye mah­ke­me­le­ri­nin ya­nın­da ni­za­mi­ye mah­ke­me­le­ri­nin teş­ki­lat­lan­dı­rıl­ma­sı ne­ti­ce­sin­de ku­rul­du­ğu­nu söy­le­di. Ad­li­ye Ne­za­re­ti bün­ye­sin­de açı­lan bir ders­ha­ne­nin (Ka­vâ­nîn ve Ni­za­mat Ders­ha­ne­si), Mek­teb-i Sul­ta­nî için­de ku­ru­lan hu­kuk mek­te­bi­nin ve Mek­teb-i Hu­kuk-ı Şâ­hâ­ne’nin ye­ni mah­ke­me­le­rin hâ­kim ih­ti­ya­cı­nı kar­şı­la­ma­yı he­def­le­di­ği­ne ve ay­rı­ca dev­let ri­ca­li­nin avu­kat­lık uğ­ra­şı­nı bir mes­lek ha­li­ne ge­tir­me ça­ba­sı­na dik­kat çek­ti.
Di­van-ı Ah­kâm-ı Ad­liy­ye’nin ku­rul­ma­sın­dan iti­ba­ren ye­ni bir ge­liş­me ola­rak Tür­ki­ye’de “hu­kuk­çu­luk mes­le­ği”nin doğ­du­ğu­nu ifa­de eden ve bu ge­liş­me­nin, mer­ke­zî­le­şen bü­rok­ra­tik ya­pıy­la ala­ka­sı­na de­ği­nen Yö­rük, med­re­se­yi/med­re­se­li­le­ri içer­mek­le be­ra­ber bu mes­le­ğin ku­ru­luş man­tı­ğı iti­ba­riy­le bü­rok­ra­si te­mel­li ol­du­ğu­na ve pra­tik ih­ti­yaç­la­rı gi­der­me he­de­fi­ne dö­nük ola­rak iş­le­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Mek­tep-med­re­se, şer‘iy­ye-ni­za­mi­ye mah­ke­me­si gi­bi kıs­men doğ­ru, fa­kat dik­kat­le ta­kip edil­me­si ge­re­ken ay­rın­tı­la­rı si­lik­leş­ti­ren ka­lıp­la­rın bi­zi bu dö­nem­de­ki ge­liş­me­le­ri an­la­mak­tan uzak­laş­tı­ra­ca­ğı­nı da be­lirt­ti.
1878 yı­lın­da ku­ru­lup Ha­zi­ran 1880’de öğ­re­ti­me baş­la­yan Mek­teb-i Hu­kuk’un hâ­kim, sav­cı, avu­kat ve ad­li­ye me­mu­ru ye­tiş­ti­ril­me­si ve hu­kuk dal­la­rı­nın bi­rer bi­lim di­sip­li­ni ola­rak te­şek­kül et­me­si açı­sın­dan mer­ke­zî ye­ri­ne işa­ret eden Ali Adem Yö­rük, sa­de­ce İs­tan­bul Üni­ver­si­te­si Hu­kuk Fa­kül­te­si’nin de­ğil An­ka­ra da da­hil ol­mak üze­re taş­ra hu­kuk mek­tep­le­ri­nin de bu kay­nak­tan bes­len­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Bu ka­dar önem­li bir ku­ru­mun ta­ri­hi­ne da­ir kap­sa­yı­cı bir ça­lış­ma­nın ya­pıl­ma­mış ol­ma­sı gi­bi şa­şır­tı­cı bir prob­le­mi or­ta­ya ko­yan Yö­rük, hu­kuk mo­dern­leş­me­si te­şeb­büs­le­ri­nin sağ­lık­lı bir ze­min­de de­ğer­len­di­ril­me­si için dü­şün­ce ta­ri­hi di­sip­li­ni ve bi­yog­ra­fi ya­zı­mı­nın öne­mi üze­rin­de dur­du.
 

NEWS

ALL NEWS

EDITOR'S CHOICE

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


FOLLOW US

Add your e-mail address here to be informed about our programs (seminars, symposiums, panels, etc.).