Türkiye’de İslami İlimler üst başlığıyla bu alanda yapılan çalışmaların hâsılasını ortaya koymayı hedefleyen serimize Tasavvuf sayıları ile devam ediyoruz. Daha önce Tefsir ve Kur’an İlimleri’ni iki cilt, Hadis konulu sayıyı tek cilt, Fıkıh sayılarını Osmanlı Dönemi I-II, Cumhuriyet Dönemi I-II olmak üzere dört cilt, Kelâm ve Mezhepler Tarihi’ni I-II-III olarak üç cilt halinde yayınlamıştık. Şimdi İslami İlimler sahasının diğer önemli bir ayağı olan ve serinin son halkası olacak iki cilt halinde hazırladığımız Tasavvuf sayılarıyla karşınızdayız. Bu seride Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi Türkiye’sinde yapılan İslami İlimler çalışmalarının bir envanterinin çıkarılması, bu alanı genel olarak tanımlayabilmek için mevcut çalışmaların değerlendirilmesi, henüz araştırmacıların yeteri kadar ilgisini çekmemiş kaynak ve temaların gündeme getirilmesi ve bu alana katkıda bulunmuş belli başlı kurumsal ve kişisel gayretlerin ortaya konulması amaçlanmaktadır.

Tasavvuf sayılarının elinizdeki bu ikinci cildi, Hasan Karataş “Tasavvuf Tarihçiliğinin Yirminci Yüzyılda Zuhûr ve Neşvünümâsı: Bir Dönemlendirme Denemesi” başlıklı makalesi ile başlamaktadır. Karataş, çalışmasında Türkiye tasavvuf tarihçiliğini 1970’lerin öncesi ve sonrası olarak ikiye ayırarak zuhur ve neşvünüma dönemleri olarak adlandırmakta ve bunu göre bir incelemeye tabi tutmaktadır. “Osmanlı Modern Dönem Tasavvuf Literatürü” başlıklı ikinci makalede Betül Tarakçı, 1812-1925 yılları arasında Osmanlı Devleti’nde yaşamış Sufilerin biyografilerini ve onlar hakkında yapılmış çalışmaları incelemektedir. “Alevi-Bektaşi Tarihinin Yazılı Kaynakları: Velâyetnâmeler” adlı makalesinde Haşim Şahin Alevi-Bektaşi tarihini anlattığı için velayetname adı verilen menakıbname türünde öne çıkan örnekleri incelemektedir.

Cankat Kaplan, “Zeyniyye Tarikatı Üzerine Yapılan Çalışmalar Üzerine Eleşti- rel Bir Literatür Değerlendirmesi” başlıklı makalesinde Zeyniyye tarikatı üzerine yapılmış akademik çalışmaları incelemiş ve 4 kitap, 3 tez ve 15 makaleye yer vermiştir. Kaplan, makalesinde ortodoksi-heterodoksi ikiliğine ve eserlerin salt betimleyici üsluplarına dikkat çekmektedir. “Telif ve Teklif: XVIII. Yüzyıl Osman- lı’sında Nakşibendilik Risaleleri” başlıklı yazısında Ali Çoban, bilhassa on sekizinci yüzyılda sayıları artmış olan ve geniş bir coğrafyada telif, tercüme ve şerh şeklinde yazılmış muhtelif Nakşibendilik risalelerini incelemiştir. Süleyman Derin, “İngiliz Oryantalistlerinin Tasavvuf Araştırmalarına Katkıları” adlı makalesinde, muhtelif mesleklerden olan ve farklı motivasyonlarla araştırmalar yapan oryantalistlerin tasavvuf sahasına yaptığı katkıları incelemekte ve on ikinci yüzyıl ile yirminci yüzyıl arasında yaşamış ve eser üretmiş kişilere odaklanmaktadır.

“Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Şeyh Bedreddin Vâridât’ı: Bir Literatür Denemesi” adlı Semih Ceyhan ve Muhammed Akif Koç tarafından yazılmış makale ise Şeyh Bedrettin’in Varidat adlı eseri üzerine yazılan eserleri değerlendirmektedir. Ma- kalede, hem Osmanlı hem de Cumhuriyet Dönemi’nde yazılan eserler değerlen- dirilmiş ve kronolojik bir Varidat literatürü bibliyografyası da hazırlanmıştır. Ali Namlı “Kitâbetle Mübtelâ Olmak: İsmâil Hakkı Bursevî” başlıklı makaleyi kaleme almış ve İsmail Hakkı Bursevi’nin hayatını, eserlerini ve görüşlerini incelemiştir. Yusuf Turan Günaydın tarafından kaleme alınan “Türkçede Sûfîlerin Hazırladığı Hadîs Seçme ve Şerhleri-Mütercimlere Göre Biyo-Bibliyografik Bir Deneme-” adlı makale 1928 yılından günümüze kadar olan süreçte Sufiler tarafından hazırlanan ve türkçeye tercüme edilmiş hadîs seçme ve şerhlerini ve salavat derlemelerini konu almaktadır.

“Cumhuriyet Devri Şeyhlerine Dair Hatırat-Biyografi Kitapları İçin Bir Bibli- yografya Denemesi” adlı Hasan Yenilmez tarafından yazılmış makale Cumhuriyet Dönemi’nde yazılmış seksen farklı meşayih biyografisini kronolojik olarak incelemiş ve değerlendirmiştir. Erkan Övüç, “Tekke Tarihi Nasıl Yazılır? Kaynaklar Üzerine Bir Tasnif Denemesi” başlıklı makalesinde seyahatnameler, kitabeler, mezar taşları, menakıbnameler ve resmi/özel arşivleri gibi muhtelif birincil kay- nakların tekke tarihi yazımındaki katkılarına değinmiştir. Tasavvuf sayılarımızın son makalesi ise Efe Yeşildurak tarafından kaleme alınmış “Türkiye’de Tasavvuf Konulu Sempozyum ve Kongre Bildirileri Bibliyografyası” adlı çalışmadır. Yeşildurak, Türkiye’de tasavvuf alanında düzenlenen sempozyumları; zaman içindeki niceliksel değişimleri, ele alınan konuları ve düzenleyen kurumlar çerçevesinde incelemiş ve bu konuda bir de bibliyografya hazırlamıştır.

Türkiye’deki Tasavvuf çalışmalarını konu edinen bu sayıların söyleşileri Prof. Dr. Mustafa Kara (birinci sayı) ve Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak (ikinci sayı) gibi alanın öncü isimleri ile gerçekleştirilmiştir. Söyleşilerde değerli hocalarımızın akademik çalışmalarının seyrini, Türkiye’deki ve dünyadaki tasavvuf çalışmaları ile ilgili düşüncelerini; kazanımlar, sorunlar ve öneriler çerçevesinde bugünkü ve gelecekteki tasavvuf çalışmalarının gidişatı üzerine görüşlerini bulacaksınız. Elinizdeki Türkiye’de İslami İlimler: Tasavvuf II sayısında Prof. Dr. Ahmet Yaşar Ocak ile yapılan söyleşiyi okuyabilirsiniz.

Derginin son kısmında ise Türkiye araştırmaları üzerine Ocak 2018 – Aralık 2018 tarihleri arasında yayınlanan dergi ve makalelerin içeriklerini toplu halde görebileceğiniz bir ek bulacaksınız.

Tasavvuf sayılarımızda çeşitli nedenlerden ötürü yer verilemeyen, bununla beraber tasavvuf literatürü çerçevesinde zikredilmesi gereken bazı alanlar ve türler de bulunmaktadır. Sayının planlama aşamasında gündeme alınmış olmakla bir- likte yazıları muhtelif sebeplerle temin edilemeyen çalışmalar da bulunmaktadır. Örneğin; Selçuklular ve Beylikler Dönemi’ndeki Tasavvufi Hayat, tasavvufun hadis fıkıh ve kelam gibi diğer İslami İlimler alanları ile ilişkisi, tasavvuf çalışmalarına kaynak oluşturan tabakat kitapları ve mektubat geleneği ve Meclis-i Meşayih’in kurulması bu konulardan bazılardır. Mesnevi ve şerhleri üzerine bir çalışmaya yer verilmemesinin sebebi dergimizin Eski Türk Edebiyatı II adlı onuncu sayısında bu konuda muhtelif çalışmalara yer verilmiş olmasıdır. Dolayısıyla tasavvuf sa- yılarının Osmanlı dönemiyle ilgili olan ciltlerinin, Türk akademyasında şimdiye değin yapılanlar kadar yapılamayanlar yahut yapılmamış olanlar hakkında da fikir vermesi ve bundan sonraki araştırmaların, alanı kapsamak üzere daha yoğun ve planlı olarak gerçekleştirilmesine katkıda bulunması umulmaktadır.

Bu sayının çıkmasını sağlayan yazarlara, hakemlere, ajans görevlilerine, yayın ve danışma kuruluna teşekkürlerimizi sunuyoruz.

Türkiye’de Coğrafya Çalışmaları sayılarında görüşmek üzere...
Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi