Türkçe SIGN IN

Ye­şil­çam’a Ye­ni­den Bak­mak

Halit Refiğ

8 Ma­yıs 2008               
De­ğer­len­dir­me: Es­ra Ti­ce
 
“Ye­şil­çam bir mu­ci­zey­di...”
Sa­nat Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin Si­ne­ma soh­bet­le­ri adı al­tın­da dü­zen­le­di­ği mu­tat top­lan­tı­la­rı­nın Ma­yıs ayı söy­le­şi ko­nu­ğu Türk si­ne­ma­sı­nın tec­rü­be­li yö­net­me­ni Ha­lit Re­fiğ idi.
Türk si­ne­ma­sın­da önem­li bir dö­ne­min tem­sil­ci­le­rin­den olan Ha­lit Re­fiğ Ro­bert Ko­le­ji, Mü­hen­dis­lik Bö­lü­mü’nde öğ­re­ni­mi­ni ta­mam­lar. Me­zu­ni­ye­ti­nin ar­dın­dan as­ker­li­ği­ni ye­dek su­bay ola­rak Ko­re’de ya­par. Bu sı­ra­da sa­vaş gö­rün­tü­le­riy­le be­ze­li 8 mm’lik ama­tör film­ler çe­ker.
1950’li yıl­la­rın so­nun­da ken­di ça­ba­sıy­la el­de et­ti­ği si­ne­ma bi­ri­ki­mi­nin yar­dı­mıy­la çe­şit­li der­gi­ler­de film eleş­ti­ri­le­ri yaz­ma­ya baş­lar. Yaz­dı­ğı eleş­ti­ri­ler si­ne­ma ca­mi­ası­nın dik­ka­ti­ni çe­ker. Böy­le­ce Türk si­ne­ma­sı­nın us­ta yö­net­men­le­ri Ömer Lüt­fi Akad, Me­tin Erk­san, Atıf Yıl­maz gi­bi isim­ler­le ta­nış­ma fır­sa­tı bu­lur. Ta­nış­tı­ğı us­ta­lar­dan asis­tan­lık tek­lif­le­ri alır. Ha­lit Re­fiğ, Atıf Yıl­maz’ın Ya­şa­mak Hak­kım­dır (1958) isim­li fil­min­de asis­tan­lık gö­re­vi­ni üst­le­nir; böy­le­ce Türk si­ne­ma­sın­da pro­fes­yo­nel an­lam­da ilk ça­lış­ma­sı­nı ger­çek­leş­tir­miş olur.
Son­ra­ki yıl­lar­da mes­le­kî ba­şa­rı­la­rı art ar­da ge­lir. 1960’ta ken­di­si­ne ait ilk fil­mi Ya­sak Aşk’ı, 1963’te Şe­hir­de­ki Ya­ban­cı, 1964’te Gur­bet Kuş­la­rı, 1965’te Ha­rem­de Dört Ka­dın , 1969’da Bir Türk’e Gö­nül Ver­dim film­le­ri­ni çe­ker. Bu film­ler­le çe­şit­li ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı ödül­le­re lâ­yık gö­rü­lür. Ha­lit Re­fiğ 1960 yı­lın­dan baş­la­yan, 2000’li yıl­la­ra ka­dar sü­ren çok sa­yı­da fil­min yö­net­men­li­ği­nin ya­nı sı­ra ya­pım­cı­lık ve se­nar­yo ya­zar­lı­ğı yap­mış; yurt içi ve yurt dı­şın­da çe­şit­li üni­ver­si­te­ler­de­ki si­ne­ma eğit­men­li­ği de da­hil, ha­sı­lı her alan­da Türk si­ne­ma­sı­na kat­kı sağ­la­mış bir isim ol­ma özel­li­ği ta­şır.
Ha­lit Re­fiğ ile yap­tı­ğı­mız bu özel söy­le­şi Ye­şil­çam ol­gu­su üze­rin­den Türk si­ne­ma­sı­nın 1950’ler­den 1990’lı yıl­la­ra ka­dar­ki se­rü­ve­ni­ni/ta­ri­hî sü­re­ci­ni res­met­ti. Ay­rı­ca ilk dö­ne­min şart­la­rı se­be­biy­le Tür­ki­ye’de si­ne­ma­ya ve­ri­len öne­min sı­nır­lı kal­dı­ğı­nı, si­ne­ma ala­nın­da­ki eği­ti­min yok de­ni­le­bi­le­cek ka­dar ye­ter­siz ol­du­ğu­nu be­lirt­ti. Bu­na kar­şın us­ta yö­net­men, Ye­şil­çam’ın Türk si­ne­ma­sı için bir de­ğer ol­du­ğu­nu da vur­gu­la­dı. Ha­lit Re­fiğ’in Tür­ki­ye’ye te­le­viz­yo­nun ge­li­şiy­le so­na eren o dö­ne­me ve dö­ne­min si­ne­ma an­la­yı­şı­na yö­ne­lik sa­mi­mi pay­la­şım­la­rı, ka­tı­lım­cı­la­ra Ye­şil­çam si­ne­ma­sı­nı de­ğer­len­dir­me fır­sa­tı sağ­la­dı.
Ha­lit Re­fiğ’in tec­rü­be­le­rin­den ya­rar­lan­ma şan­sı­nı da su­nan söy­le­şi­de, Türk si­ne­ma­sı­nın o yıl­lar­da­ki şart­la­rı­na pa­ra­lel ola­rak kü­çük si­ne­ma iş­let­me­ci­le­ri­nin en­gel­le­ri ber­ta­raf et­me yön­tem­le­ri, bu yol­da gös­te­ri­len ça­ba, el­de edi­len ba­şa­rı ve se­yir­ci­nin des­te­ğiy­le ken­di ken­di­ni oluş­tu­ran Türk si­ne­ma­sı­nın unu­tul­ma­yan dö­ne­mi Ye­şil­çam tüm de­tay­la­rıy­la ko­nu­şul­du.
Us­ta yö­net­men, Ye­şil­çam ol­gu­sun­dan yo­la çı­ka­rak Türk si­ne­ma­sın­da ve -ta­bi­i ken­di­si­nin de bir par­ça­sı ol­du­ğu- Türk top­lu­mun­da­ki olu­şum­la­rı ve de­ği­şim­le­ri müm­kün ol­du­ğun­ca ak­tar­dı.
Ha­lit Re­fiğ söy­le­şi­nin ka­lan kıs­mın­da, yö­nel­ti­len so­ru­lar çer­çe­ve­sin­de Türk si­ne­ma­sı­nın bu­gü­nü­nü de de­ğer­len­dir­di. Türk si­ne­ma­sın­da son dö­nem­de se­yir­ci ta­ra­fın­dan be­ğe­ni­len bir­kaç ya­pı­ma iliş­kin yo­rum ve eleş­ti­ri­le­ri­ni di­le ge­tir­di. Ba­zı ya­pım­la­rın ‘Ye­şil­çam’ ru­hu­nu ta­şı­yan yö­net­men­le­rin ba­şa­rı­sı ol­du­ğu­nu vur­gu­la­dı; ya­ni Ye­şil­çam ta­rih­sel ola­rak so­na er­miş­ti ama bı­rak­tı­ğı iz­ler hâ­lâ ta­kip­çi­le­ri ta­ra­fın­dan sür­dü­rül­mek­tey­di.
Ay­rı­ca bir so­ru üze­ri­ne Ha­lit Re­fiğ ulu­sal si­ne­ma dü­şün­ce­sin­de de­ği­şen ba­kış açı­la­rı­nı 90’lı yıl­lar­da Tür­ki­ye’nin iz­le­di­ği dış po­li­ti­ka­lar üze­rin­den açık­la­dı.
Ha­lit Re­fiğ’in dün­ya gö­rü­şün­den is­ti­fa­de et­me şan­sı su­nan söy­le­şi, Türk si­ne­ma­sı­na de­ği­şim ve ha­re­ket­li­lik ge­ti­ren ‘Ye­şil­çam’ öze­lin­de, yer­li si­ne­ma­yı fark­lı açı­lar­dan dü­şün­me ola­na­ğı sağ­la­dı.

NEWS

ALL NEWS

EDITOR'S CHOICE

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


FOLLOW US

Add your e-mail address here to be informed about our programs (seminars, symposiums, panels, etc.).