Türkçe SIGN IN

Uzun Sürmüş Bir Akşam: Ölümünün 50. Yılında Yahya Kemal Beyatlı

23 Kasım 2008     
De­ğer­len­dir­me: Neslihan Demirci
 
Bi­lim ve Sa­nat Vak­fı, Sa­nat Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin dü­zen­le­di­ği “Uzun Sür­müş Bir Ak­şam: Ölü­mü­nün 50. Yı­lın­da Yah­ya Ke­mal Be­yat­lı” baş­lı­ğı­nı ta­şı­yan sem­poz­yum, 23 Ka­sım 2008 Pa­zar gü­nü vak­fın Ve­fa’da­ki mer­ke­zin­de ger­çek­leş­ti­ril­di.
Bi­lim ve Sa­nat Vak­fı Yah­ya Ke­mal Be­yat­lı’nın ölü­mü­nün 50. yı­lı mü­na­se­be­tiy­le yo­ğun­luk­la İs­tan­bul’da dü­zen­le­nen an­ma prog­ram­la­rı­nın son hal­ka­sı­na ev sa­hip­li­ği yap­tı. 23 Ka­sım Pa­zar sa­ba­hı sa­at 10.00’da Dr. Mus­ta­fa Özel’in “Hoş­gel­din ko­nuş­ma­sı”yla baş­la­yan prog­ram üç otu­rum­dan olu­şu­yor­du. Prof. Dr. İs­ken­der Pa­la’nın baş­kan­lı­ğı­nı üst­len­di­ği ilk otu­rum­da Yah­ya Ke­mal’in şi­ir dün­ya­sı, Prof. Dr. Müm­taz’er Tür­kö­ne’nin yö­net­ti­ği ikin­ci otu­rum­da, şa­i­rin po­li­ti­kay­la iliş­ki­si, Be­şir Ay­va­zoğ­lu’nun baş­kan­lı­ğın­da­ki son bö­lüm­de ise Be­yat­lı’nın ta­rih ve me­de­ni­yet bağ­la­mın­da­ki gö­rüş­le­ri­ne odak­la­nıl­dı. Her üç otu­ru­mun, alan­la­rın­da yet­kin otu­rum baş­kan­la­rı, ken­di bi­ri­kim­le­ri­ni yan­sıt­tık­la­rı de­ğer­len­dir­me­le­riy­le sem­poz­yu­ma kat­kı­da bu­lun­du­lar.
“Yah­ya Ke­mal Şi­i­ri­nin De­rin Kök­le­ri”baş­lı­ğı­nı ta­şı­yan ilk otu­rum­da Yah­ya Ke­mal şi­i­ri­ni mo­dern ku­ram­lar­dan yo­la çı­ka­rak de­ğer­len­di­ren genç aka­de­mis­yen Alp­han Ak­gül, il­ginç ça­lış­ma­sıy­la dik­kat çek­ti. Be­yat­lı’nın sık­lık­la anı­lan şi­ir­le­rin­den “Meh­li­ka Sul­tan”’la Şeyh Ga­lib’in Hüs­nü Aşk’ını, “me­tin­ler ara­sı­lık” açı­sın­dan kar­şı­laş­tı­ra­rak hem ta­sav­vuf ge­le­ne­ği­nin bir ale­go­ri­si, hem de mo­dern şi­i­rin ha­ber­ci­si ola­rak oku­ma­nın müm­kün ol­du­ğu te­zi­ni ge­rek­çe­le­riy­le sa­vun­du.
Ga­zi Üni­ve­ri­te­si, Türk Di­li ve Ede­bi­ya­tı bö­lü­mün­den Dr. Meh­met Can Do­ğan, Yah­ya Ke­mal şi­i­ri­ni ye­şer­di­ği top­rak bağ­la­mın­da ele al­dı. Ma­laz­girt’i “Türk­ler’in kab­let­ta­ri­hi” di­ye ni­te­le­yen Yah­ya Ke­mal şa­ir-en­te­lek­tü­el kim­li­ğiy­le Os­man­lı’nın ge­ri­de bı­rak­tı­ğı­nı, gel­gi­tin “cezr” dö­ne­mi ola­rak gö­rü­yor, top­lu­mun Bal­kan Sa­vaş­la­rı son­ra­sın­da gir­di­ği “medd” dö­ne­mi­nin oluş­tur­du­ğu de­ğer­le­re yö­ne­li­yor­du. Do­ğan, med-ce­zir im­ge­si üze­ri­ne kur­du­ğu Yah­ya Ke­mal’in poe­tik söy­le­mi­ni; hem dö­ne­min ya­rat­tı­ğı çal­kan­tı, hem bi­yog­ra­fik açı­dan şa­i­rin ken­di ai­le­sin­de ya­şa­dı­ğı ha­yal kı­rık­lı­ğı, hem de ta­ri­hi ze­min üze­ri­ne in­şa edil­miş po­eti­ka­sı bağ­la­mın­da açık­la­dı.
Er­ci­yes Üni­ver­si­te­si, İla­hi­yat Fa­kül­te­si’nden Prof. Dr. Tu­ran Koç ise ken­di­ne öz­gü yo­ru­mu ve şa­ir gö­züy­le, ba­tı­lı­laş­ma ma­ce­ra­mı­zın va­him kı­rıl­ma nok­ta­la­rın­dan bi­rin­de bü­tün du­yar­lı­lı­ğıy­la bu kı­rıl­ma­yı his­set­miş bir şa­ir ola­rak Yah­ya Ke­mal’in şi­i­ri­ni es­te­tik bo­yut­la­rı açı­sın­dan in­ce­le­di.
“Po­li­tik Bir Fi­gür Ola­rak Yah­ya Ke­mal”baş­lık­lı ikin­ci otu­rum­da Ga­zi­os­man­pa­şa Üni­ver­si­te­si’nden Doç. Dr. Be­kir Be­rat Özi­pek, Yah­ya Ke­mal’in mu­ha­fa­za­kâr olup ol­ma­dı­ğı so­ru­su­nun pe­şi­ne düş­tü. Si­ya­set­bi­lim açı­sın­dan mu­ha­fa­za­kâr du­yar­lı­lı­ğa sa­hip gö­rü­nen Be­yat­lı’nın ide­olo­jik ai­di­ye­ti de­ğer­len­di­ri­lir­ken yaz­dık­la­rı ve söy­le­dik­le­ri ya­nın­da, me­tin­le­ri­nin sa­tır ara­la­rı­nın da okun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­la­dı.
İz­mir Eko­no­mi Üni­ver­si­te­si’nden Na­zım İrem Yah­ya Ke­mal’de­ki va­tan ol­gu­su­nu in­ce­le­yen su­nu­mun­da, va­ta­nı sık­ça re­fe­rans gös­te­ri­len ye­ni ev im­ge­siy­le ele al­dı. Yah­ya Ke­mal’in İs­tan­bul’unun ne­re­de dur­du­ğu­na da de­ğin­di.
Ya­zar Mu­rat Yıl­maz ise Os­man­lı ye­ri­ni ulus-dev­le­te bı­ra­kır­ken, de­ği­şen pa­ra­dig­ma­dan yo­la çı­ka­rak Yah­ya Ke­mal’in du­ru­şu­nu an­la­ya­bil­mek için, şa­i­rin Zi­ya Gö­kalp’ten fark­lı ola­rak mil­let­leş­me kav­ra­mıy­la ne kas­tet­ti­ği­nin doğ­ru al­gı­lan­ma­sı ge­rek­ti­ği­nin al­tı­nı çiz­di. Bu­gü­nün si­ya­si kon­jonk­tü­rün­den de ör­nek­ler ve­ren Yıl­maz, Yah­ya Ke­mal o dö­ne­min mil­li­yet­çi­lik hal­ka­sı­na ta­ma­men da­hil ol­ma­dı­ğı­nı, ol­sa ol­sa kıs­men et­ra­fın­da do­laş­tı­ğı­nı di­le ge­tir­di. Yıl­maz’a gö­re Yah­ya Ke­mal’in mu­ha­fa­za­kâr­lı­ğı ge­le­nek­sel öz­gür­lük ve oto­ri­te­yi de­ğil, ge­le­nek­sel kül­tü­rü be­nim­se­yen bir ai­di­yet ola­rak okun­ma­lı­dır.
“Bir Mem­le­ket Ta­rih­çi­si Ola­rak Yah­ya Ke­mal’in Kül­tür Pa­ra­dig­ma­sı­nı An­la­mak”baş­lı­ğı­nı ta­şı­yan son otu­rum­da ise Be­şir Ay­va­zoğ­lu Yah­ya Ke­mal’in ba­kış açı­sı­nı an­la­mak için Bal­kan Sa­va­şı ve Mon­dros Mü­ta­re­ke­si’nden son­ra dö­ne­min bü­tün ay­dın­la­rın­da gö­rü­len tram­va­yı he­sa­ba ka­ta­rak de­ğer­len­dir­mek ge­rek­ti­ği­nin al­tı­nı çiz­di.
Yah­ya Ke­mal’in ge­le­nek­le mo­dern ara­sın­da ne­re­de dur­du­ğu­nun be­lir­len­me­si için ge­niş bir açı­dan ba­kan Sa­dık Yal­sı­zu­çan­lar, şa­ir­le T.S. Eli­ot’ın ge­le­nek çiz­gi­le­ri­nin ör­tüş­tü­ğü te­zin­den yo­la çık­tı. ‘İh­ti­yar Şark’ın son fi­ra­ri­le­rin­den bi­ri olan şa­i­rin mo­dern­lik­ten zi­ya­de ge­le­ne­ği ye­ni­den kur­ma­ya odak­lan­mış bir du­ruş çiz­di­ği­ni sa­vun­du. Os­man­lı’yı şi­ir, mu­si­ki, mi­ma­ri şek­lin­de üç es­te­tik bo­yut­ta ta­nı­mak için Be­yat­lı’nın isa­bet­li bir ad­res ol­du­ğu­nu be­lirt­ti.
Bo­ğa­zi­çi Üni­ver­si­te­si’nden Yrd. Doç. Dr. Erol Kö­roğ­lu, “Çok in­san an­la­ya­maz es­ki mû­sı­kî­miz­den/ Ve on­dan an­la­ma­yan bir şey an­la­maz biz­den” di­ye baş­la­yan “Es­ki Mu­si­ki” ad­lı şi­i­riy­le baş­la­dı­ğı ko­nuş­ma­sın­da Yah­ya Ke­mal’in şi­i­ri­ni “ulu­sal kim­lik la­bor­tu­va­rı” ola­rak ni­te­le­di. “Es­ki Mu­si­ki” şa­i­ri bu­nu iki araç­la ya­pı­yor­du: şi­ir­de tah­ki­ye ve im­ge ha­li­ne ge­ti­ri­len ta­rih­le.
Kö­roğ­lu, Yah­ya Ke­mal şi­ir­le­ri­nin man­zum hi­kâ­yey­le ak­ra­ba ol­du­ğu­nu sa­vun­du. Şi­ir­de olay ör­gü­sü­ne en iyi ör­nek­ler­den bi­ri ola­rak “Sü­ley­ma­ni­ye’de Bay­ram Sa­ba­hı”nı bu açı­dan in­ce­le­di. Bu te­ze gö­re şa­ir, Berg­son’un da et­ki­siy­le oku­ru­na geç­miş ve şim­di­yi be­lir­siz­leş­ti­ren; bil­gi ve­ren de­ğil, ta­hay­yül et­ti­ren bir ta­rih al­gı­sı su­nu­yor­du.
Sel­çuk Üni­ver­si­te­si’nden Prof. Dr. Ya­sin Ak­tay ise Yah­ya Ke­mal’in “Atik Val­de So­ka­ğı” ad­lı şi­i­ri­ni şa­i­rin mo­dern­leş­me ile ge­le­nek, Do­ğu ile Ba­tı, geç­miş­le şim­di ara­sın­da ya­şa­dı­ğı ça­tış­ma­yı ci­sim­leş­ti­ren bir me­tin ola­rak de­ğer­len­dir­di.
23 Ka­sım Pa­zar gü­nü Yah­ya Ke­mal’le il­gi­li ders ki­tap­la­rın­da tek­rar edi­len kli­şe­ler­den öte­ye geç­me­yi ba­şar­mış ça­ba­lar so­mut­laş­tı. Sem­poz­yu­mun, bu an­lam­da, ge­le­cek­te­ki en­te­lek­tü­el ve­rim­ler açı­sın­dan umut ve­ri­ci bir ışık yak­tı­ğı da söy­le­ne­bi­lir. Ki­mi sos­yal bi­lim­le­rin çe­şit­li di­sip­lin­le­rin­de ça­lı­şan, ki­mi ken­di­ne ede­bi­ya­tı uğ­raş ola­rak seç­miş ya­zar­lar ve aka­de­mis­yen­ler, şa­i­rin çe­şit­li yön­le­ri­ni fark­lı ba­kış açı­la­rıy­la tar­tış­tı­lar. Sem­poz­yum bir­bi­rin­den fark­lı gö­rüş­le­rin or­tak bir plat­form­da dil­len­di­ril­me­si açı­sın­dan ve­rim­li bir ör­nek teş­kil et­ti; ko­nu sos­yal bi­lim­ler ve ede­bi­yat et­ra­fın­da dö­nü­yor­sa, tek doğ­ru ve tek ger­çek­ten dem vu­ru­la­maz­dı çün­kü.

NEWS

ALL NEWS

EDITOR'S CHOICE

SEMINARS

As the most traditonal activity of BISAV, the courses take place in every fall and spring of a year.

MORE INFO


FOLLOW US

Add your e-mail address here to be informed about our programs (seminars, symposiums, panels, etc.).