English GİRİŞ YAP

Ötü­ken Ya­yın­la­rı

Ahmet İyioldu

12 Ma­yıs 2008             
De­ğer­len­dir­me: N. Bil­ge Özel
 
Tür­ki­ye Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin ay­lık fa­ali­yet­le­rin­den TAM Soh­bet kap­sa­mın­da bir sü­re­dir Tür­ki­ye’nin bel­li baş­lı ya­yı­nev­le­ri­ni ta­nı­ma­ya ça­lı­şı­yo­ruz. Ya­yı­ne­vi top­lan­tı­la­rı­nın Ma­yıs ayın­da ko­nu­ğu Ötü­ken Ya­yı­ne­vi idi. Ötü­ken’in 44 yıl­lık se­rü­ve­ni­ni ya­yı­ne­vi­nin ku­ru­cu or­tak­la­rın­dan Ah­met İyi­ol­du’dan din­le­dik. Ba­sın Ya­yın Bir­li­ği Der­ne­ği Yö­ne­tim Ku­ru­lu üye­si de olan İyi­ol­du, su­nu­mun­da is­tik­rar­lı bir ya­yı­ne­vi­nin sır­rı­nı göz­ler önü­ne ser­di.   
1964’te La­le­li–Vez­ne­ci­ler’de ya­rı bod­rum ka­tı bir dük­kân­da Yap­rak Ki­ta­be­vi ola­rak te­mel­le­ri atı­lan Ötü­ken Neş­ri­yat, 1977-78’e ka­dar bu ad­la fa­ali­ye­ti­ni sür­dü­rü­yor. Ku­ru­luş aşa­ma­sın­da yer alan se­kiz is­min eği­tim­le­ri­ne ba­kıl­dı­ğın­da hu­kuk­çu­la­rın ağır­lık­ta ol­du­ğu gö­rü­lü­yor. Meh­met Ni­ya­zi Öz­de­mir, Fe­him Üçı­şık, Nev­zat Kö­soğ­lu, Mus­ta­fa Yıl­dı­rım ve Ah­met İyi­ol­du o dö­nem­de Hu­kuk Fa­kül­te­sin­de öğ­ren­ci­ler. Ah­met Nu­ri Yük­sel ve Özer Re­va­noğ­lu ise Tek­nik Üni­ver­si­te­li. Nur­han Al­pay ya­yı­ne­vi­nin 1968’den bu ya­na ge­nel mü­dür­lü­ğü­nü ya­pı­yor. 3 se­ne ön­ce, Ötü­ken Neş­ri­yat’ın 40. yı­lın­da, yö­ne­ti­mi ikin­ci ku­şa­ğa bı­rak­tık­la­rı­nı be­lir­ten İyi­ol­du, ku­ru­cu se­kiz is­min or­tak ol­ma sı­fat­la­rı­nı sür­dür­dük­le­ri­ni be­lirt­ti. 
1964’te Ne­cip Fa­zıl’ın Re­is Bey ad­lı pi­ye­si­ni ba­sa­rak ya­yın ha­ya­tı­na adım atan Ötü­ken, he­de­fi­ni, Türk-İs­lâm çiz­gi­sin­de eser­ler bas­mak ola­rak be­lir­li­yor. Mil­lî kül­tü­re hiz­met ama­cıy­la ku­ru­lan bu ya­yı­ne­vi, Türk ya­yın ha­ya­tın­da İs­lâ­mî ve mil­lî çiz­gi­de bir­çok te­lif, ter­cü­me ve kay­nak eser ya­yın­lı­yor. Ya­yı­ne­vi­nin çiz­gi­si­ni ba­sı­lan eser­ler üze­rin­den de de­tay­lan­dı­ran İyi­ol­du, özel­lik­le ilk kırk ki­ta­ba ay­rın­tı­lı ola­rak de­ğin­di. Ya­yı­ne­vi­nin ku­rul­du­ğu 1964 yı­lın­da, Ne­cip Fa­zıl’ın Re­is Bey’ine ila­ve­ten, Os­man­lı pa­di­şah­la­rı­nın kı­sa ha­yat hi­kâ­ye­le­ri­ni an­la­tan Na­sıl Öl­dü­ler? (Vec­di Bü­rün) ve Sta­lin’le Ko­nuş­ma­lar (Mi­lo­van Ci­las) ya­yın­la­nı­yor. 1965’te yi­ne Ne­cip Fa­zıl’a ait iki eser ya­yın­la­nı­yor: Ruh Bur­kun­tu­la­rın­dan Hi­kâ­ye­ler  ve Ulu Ha­kan Ab­dül­ha­mid Han. Pe­ya­mi Sa­fa’nın Ötü­ken ta­ra­fın­dan neş­re­di­len ilk ese­ri ise Sos­ya­lizm (1966). 1967 ta­rih­li Lo­zan ve Ba­tı Trak­ya ad­lı mec­mu­a ise Türk dün­ya­sı­nın fark­lı coğ­raf­ya­lar­da­ki prob­lem­le­ri­ni ele alan bir ça­lış­ma ola­rak ya­yı­ne­vi­nin çiz­gi­sin­de ye­ri­ni alı­yor. Dö­ne­min fik­rî ve si­ya­sî at­mos­fe­ri içe­ri­sin­de tar­tı­şı­la­ge­len ko­nu­la­ra İs­lâ­mî ve mil­lî bir ba­kış açı­sı ge­tir­me­ye ça­lı­şan Ötü­ken, 1967’de Se­za­i Ka­ra­koç’un İs­lâm’ın eko­no­mi mo­de­li­ni in­ce­le­di­ği İs­lâm Top­lu­mu­nun Eko­no­mik Strük­tü­rü ad­lı ese­ri­ni ya­yın­lı­yor. Ötü­ken ilk ta­ki­ba­tı­nı da 1967’de, yi­ne ay­nı ya­za­rın İs­lâm’ın Di­ri­li­şi ad­lı ki­ta­bı­nı ya­yın­la­ma­sı aka­bin­de ya­şı­yor.
Ne­cip Fa­zıl, Pe­ya­mi Sa­fa, Ta­rık Buğ­ra, Ni­hal At­sız, Ce­mil Me­riç, Cen­giz Ayt­ma­tov, Cen­giz Dağ­cı, Ab­dül­hak Şi­na­si Hi­sar, Meh­met Ni­ya­zi, Emi­ne Işın­su, Mus­ta­fa Ne­ca­ti Se­pet­çi­oğ­lu, Ni­ya­zi Yıl­dı­rım Gen­ços­ma­noğ­lu, Yıl­maz Öz­tu­na, Se­vinç Ço­kum, Meh­met Genç, Be­şir Ay­va­zoğ­lu, Ah­met Tu­ran Al­kan ya­yı­ne­vi­nin öne çı­kan ya­zar­la­rın­dan. La­mar­ti­ne ve Pi­yer Lo­ti gi­bi isim­le­rin ya­nı sı­ra Or­ta As­ya Türk Cum­hu­ri­yet­le­rin­den ya­zar­la­rın eser­le­ri de ter­cü­me edi­li­yor. Ku­ru­cu üye­ler de biz­zat bu fa­ali­yet­le­rin ön­cü­sü olu­yor. Nev­zat Kö­soğ­lu’nun ha­zır­la­dı­ğı 14 cilt­lik Bü­yük Türk Kla­sik­le­ri ad­lı eser­de, ta­rih bo­yun­ca Türk­çe ile ya­zıl­mış eser­ler in­ce­le­ni­yor. Kay­nak eser­ler de bas­tık­la­rı­nı be­lir­ten İyi­ol­du, Ya­şar Çağ­ba­yır’ın ha­zır­la­dı­ğı 5 cilt­lik Ötü­ken Türk­çe Söz­lük’ün 246.000 ke­li­me ile ala­nın­da en ge­niş kap­sam­lı söz­lük ol­du­ğu­nu be­lirt­ti. Tür­ki­ye’nin ilk te­lif an­sik­lo­pe­di­si olan 12 cilt­lik Ye­ni Türk An­sik­lo­pe­di­si, Sa­hih-i Bu­ha­ri Ter­cü­me­si (17 cilt), Mes­ne­vi Şer­hi (6 cilt) de bu bağ­lam­da is­mi ge­çen di­ğer eser­ler­den. 
Ha­li­ha­zır­da 735. ki­ta­bı ya­yın­la­dık­la­rı­nı be­lir­ten İyi­ol­du, bu ra­ka­mın da­ha faz­la ol­ma­ma­sı­nı se­çi­ci ol­ma­la­rı­na; mil­lî kül­tü­re, di­ne ve ge­le­ne­ğe uy­gun­lu­ğa ve ka­li­te­ye önem at­fet­me­le­ri­ne bağ­lı­yor ve “sağ­da bir mar­ka­yız” di­yor.
Ah­met İyi­ol­du, Ötü­ken’in hi­kâ­ye­si­nin ya­nı sı­ra o dö­nem ve gü­nü­müz ya­yın­cı­lı­ğı­nın so­run­la­rı­na da de­ğin­di. Gü­nü­müz­de ya­yı­nev­le­ri­nin sa­yı­sı­nın ço­ğal­dı­ğı­nı, bu­nun ya­yın­cı­lık dün­ya­mız açı­sın­dan iyi ol­du­ğu­nu, an­cak ka­li­te­ye de özen gös­te­ril­me­si ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti. Te­lif hak­la­rı, kor­san ya­yın­cı­lık, da­ğı­tım ve pa­zar­la­ma prob­lem­le­ri­ne de de­ği­nen İyi­ol­du, 1973’te Ötü­ken ön­cü­lü­ğün­de ku­ru­lan ve biz­zat ken­di­si­nin baş­kan­lı­ğı­nı yap­tı­ğı AN­DA da­ğı­tı­mın hi­kâ­ye­si­ni de ay­rın­tı­la­rıy­la an­lat­tı. Biz şu ka­da­rı­nı söy­le­ye­lim: 1971’de Ma­laz­girt’in 900. yı­lı anı­sı­na ya­yın­la­nan eser­ler ara­sın­da Emi­ne Işın­su’nun Ötü­ken’den ya­yın­la­nan Ak Top­rak­lar’ı ödül alı­yor. Da­ğı­tıl­mak üze­re dö­ne­min tek da­ğı­tım şir­ke­ti BA­TEŞ’e ve­ri­len 100 adet ro­man, uzun bir ara­dan son­ra, da­ğı­tım şir­ke­ti­ne tes­lim edil­di­ği ha­liy­le ge­ri alı­nı­yor ve bu, AN­DA’nın do­ğu­mu­na ve­si­le olu­yor. 1984’te­ki yan­gın ise AN­DA’nın ha­zin so­nu­nu ha­zır­lı­yor… İyi bir da­ğı­tım şir­ke­ti mo­de­li su­nan böy­le bir sis­te­me gü­nü­müz­de de cid­di ih­ti­yaç du­yul­du­ğu di­le ge­ti­ril­di. 1960 ve 70’le­rin si­ya­sî at­mos­fe­ri­ni sağ me­yil­li bir ya­yı­ne­vi ola­rak faz­la sar­sın­tı ya­şa­ma­dan ge­çir­me­le­ri­ni, ır­ki ma­na­da bir Türk­çü­lük de­ğil, kül­tü­rü be­nim­se­yen bir çiz­gi ta­kip et­me­le­ri­ne bağ­la­yan İyi­ol­du, su­nu­mu­nu, ka­tı­lım­cı­la­ra ki­tap he­di­ye et­me in­ce­li­ğiy­le ta­mam­la­dı.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.