English GİRİŞ YAP

MECMUA

İbn Sinâ’nın
Varlık-Mahiyet Ayırımı Üzerine Tartışmalar*
Sinan Oruç
 
Bu ça­lış­ma­nın ama­cı, İbn Si­nâ’nın var­lık-ma­hi­yet ay­rı­mı­na iliş­kin mo­dern aka­de­mik araş­tır­ma­lar­da­ki uzun so­luk­lu ve yo­ğun tar­tış­ma­la­rı de­ğer­len­dir­mek­tir. İbn Si­nâ’nın ve­fat et­ti­ği 11. yüz­yı­lın he­men ar­dın­dan hem Ba­tı’da (İbn Rüşd ve Tho­mas Aqui­nas) hem de Do­ğu’da (Süh­re­ver­dî ve Tû­sî) cid­di tar­tış­ma­la­rın mer­ke­zi ha­li­ne ge­len var­lık-ma­hi­yet ayı­rı­mı, 20. yüz­yıl­da ko­nu üze­ri­ne ya­pı­lan aka­de­mik araş­tır­ma­lar­da da önem­li bir yer iş­gal et­miş­tir. Biz de bu ma­ka­le­de me­se­le­nin ta­ri­hî sü­re­cin­den zi­ya­de, 20. yüz­yıl­da olu­şan ge­niş li­te­ra­tü­rü ele al­ma­ya ça­lı­şa­ca­ğız.
Bu ma­ka­le­nin ama­cı, var­lık-ma­hi­yet ayı­rı­mı ko­nu­sun­da ki­min hak­lı ol­du­ğu­nu or­ta­ya koy­mak de­ğil­dir; bi­la­kis bu ko­nu­da­ki fark­lı an­la­yış­la­rın se­bep­le­ri üze­rin­de dur­mak­tır. Bu min­val­de, İbn Si­nâ’nın ma­hi­ye­ti mi yok­sa var­lı­ğı mı ön­ce­le­di­ği, me­ta­fi­zi­ği­nin mer­ke­zi­ne kav­ram­sal/zih­nî ola­nı mı, yok­sa ger­çek/ha­ki­kî ola­nı mı koy­du­ğu şek­lin­de­ki pek çok so­ru li­te­ra­tür­de fark­lı şe­kil­ler­de ya­nıt­lan­mış­tır. Ben­zer şe­kil­de ayı­rı­mın Yu­nan kay­nak­lı mı, Ye­ni-Ef­la­tun­cu mu, yok­sa er­ken dö­nem ke­la­mî tar­tış­ma­la­rın bir so­nu­cu mu ol­du­ğu me­se­le­si de muh­te­lif id­di­alar­la des­tek­len­me­ye ça­lı­şıl­mış­tır. Bu ve bu­nun gi­bi pek çok hu­su­sun te­me­lin­de, ge­rek araş­tır­ma­cı­la­rın ön­yar­gı­la­rın­dan kay­nak­la­nan ta­ri­hî, ge­rek as­lî me­tin­le­re vu­ku­fi­yet­siz­lik­ten kay­nak­la­nan dil­sel, ge­rek­se de İbn Si­nâ’nın ba­zı kav­ram­la­rı fark­lı yer­ler­de fark­lı an­lam­lar­da fark­lı ki­şi­le­re hi­ta­ben kul­lan­ma­sı­nın do­ğur­du­ğu se­man­tik prob­lem­le­rin yol aç­tı­ğı yan­lış ve fark­lı de­ğer­len­dir­me­ler yat­mak­ta­dır. Do­la­yı­sıy­la, aşa­ğı­da çiz­me­ye ça­lı­şa­ca­ğı­mız por­tre bu zor­luk­lar­dan do­la­yı ay­rı yol­lar­da iler­le­yen bir di­zi id­di­a ve de­ğer­len­dir­me­yi der­li top­lu hal­de bir ara­ya ge­ti­rip, mu­ka­ye­se­li ça­lış­ma­la­ra bir ze­min ha­zır­la­mak id­di­asın­da­dır.
(Makalenin tamamını PDF olarak okumak için "indir"e tıklayınız.)

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.