English GİRİŞ YAP

Ahmedî Divanı’nın Tahlili

Melike Erdem Günyüz

12 Kasım 2009
De­ğer­len­dir­me: Sena Tekcan
 
Me­li­ke Er­dem Gün­yüz, İs­tan­bul Üni­ver­si­te­si Sos­yal Bi­lim­ler Ens­ti­tü­sü Es­ki Türk Ede­bi­ya­tı Ana­bi­lim Da­lı bün­ye­sin­de ha­zır­la­dı­ğı “Ah­me­dî Di­va­nı’nın Tah­li­li”baş­lık­lı dok­to­ra te­zi­ni sun­du.
Ah­me­dî, eği­ti­mi­ni Mı­sır’da, Mem­luk Türk­le­ri dö­ne­min­de yap­mış bir âlim­dir. Biz­de di­van şi­i­rin­de hep Fars ede­bi­ya­tı re­fe­rans gös­te­ri­lir. Oy­sa­ki Ah­me­dî, Arap ede­bi­ya­tın­dan ve Türk kül­tü­rün­den mo­tif­le­ri şi­ir­le­ri­ne ta­şır. Fet­ret Dev­ri’nde ya­şa­mış ol­ma­sı ne­de­niy­le bey­lik­ler­de gez­miş ve şeh­za­de eği­ti­mi ile il­gi­len­miş­tir. Ay­nı za­man­da he­kim ol­ma­sı se­be­biy­le de top­lum­la iç içe­dir.
Es­ki Türk ede­bi­ya­tı­nı an­la­mak için eli­mi­zin al­tın­da­ki bi­rin­ci el­den ilk kay­na­ğın Ah­me­dî Di­va­nı ol­du­ğu­nu vurgulayan Gün­yüz, tez ça­lış­ma­sın­da şa­i­rin dün­ya­sı­nı bir bü­tün ola­rak al­gı­la­ma­ya ça­lı­şa­rak di­ğer tah­lil­ler­den fark­lı bir ça­lış­ma or­ta­ya koy­ma­ya gay­ret et­ti­ği­ni ifa­de et­ti. An­cak her şe­ye rağ­men mo­dern ya­şa­mın, za­man ol­gu­su­nun ve ke­li­me­ler­de ya­şa­nan mâ­nâ kay­ma­sı­nın di­van şi­i­ri­ni an­la­ma­yı olum­suz et­ki­le­di­ği­ni ör­nek­ler­le açık­la­dı.
Te­zin ha­zır­lan­ma­sın­da Ma­ri­fet­nâ­me’de uy­gu­la­nan me­to­du be­nim­se­ye­rek ba­şa­rı­lı bir sis­tem uy­gu­la­mış; zi­ra ça­lış­ma­nın so­nu­cu iti­ba­riy­le Ah­me­dî Di­va­nı’na ait her­bir bah­sin fiş­len­di­ği­ni ve baş­lık­lan­dı­ğı­nı, ay­rı­ca tüm ben­zet­me, ta­bir ve te­rim­le­rin in­deks­len­di­ği­ni be­lirt­ti.
Ah­me­dî’nin he­kim ol­ma­sı­na bü­yük bir önem at­fet­ti­ği­ni, di­van­da yer alan ta­ba­bet­le il­gi­li ba­his üze­rin­de ise özel­lik­le dur­du­ğu­nu ifa­de eden Gün­yüz, İs­tan­bul’da dü­zen­le­nen Ulus­la­ra­ra­sı Tıp Ta­ri­hi Kon­gre­si’nde ko­nu ile il­gi­li bir bil­di­ri de sun­muş. Di­van­da çok sa­yı­da tıp te­ri­mi ge­çin­ce ça­lış­ma­nın se­lâ­me­ti açı­sın­dan Gün­yüz, uzun­ca bir sü­re tıp ta­ri­hi yaz­ma­la­rı oku­muş. Zi­ra bir met­nin tah­li­li­ni ya­pa­bil­mek için o dev­rin sos­yal, kül­tü­rel ha­ya­tı­nı, mu­si­ki­si­ni, ta­ba­be­ti­ni, ge­le­nek ve gö­re­nek­le­ri­ni, ah­lâk an­la­yı­şı­nı, ta­sav­vu­fun han­gi mer­ha­le­de ol­du­ğu­nun bi­lin­me­si ge­rek­ti­ği­ni be­lirt­ti. “Kul­la­nı­lan ifa­de­le­rin hiç­bi­ri te­sa­dü­fî de­ğil, ger­çek ha­yat­ta mut­la­ka bir şe­ye te­ka­bül edi­yor ve bu­nun ay­nı şek­li ile şi­i­re yer­leş­ti­ği­ni gö­rü­yor­su­nuz” di­ye­rek bu­nun di­van şi­i­ri­nin ha­yat­tan ko­puk ol­du­ğu id­di­ala­rı­nı ber­ta­raf eden bir du­ru­mu or­ta­ya çı­kar­dı­ğı­na dik­kat çek­ti.
Di­van Ede­bi­ya­tı ile il­gi­li or­ta­ya ko­nu­lan fo­toğ­ra­fın tek amacının mal­ze­me­yi de­şif­re et­mek ol­ma­sı­nın cid­di bir sı­kın­tı ol­du­ğu­nu, “Ah­me­dî’nin kim ol­du­ğu­nu, ne­ler yap­tı­ğı­nı söy­le­ye­bil­miş ol­sam da so­run hâ­lâ Ah­me­dî’yi bü­tün­cül ba­kış açı­sıy­la bir ye­re otur­ta­ma­mış ol­mam­dır” di­ye­rek açık­ça ifa­de eden Gün­yüz, bu­nu söy­le­ye­bil­mek için bir me­to­du­mu­zun, kar­şı­laş­tır­ma­lı ede­bi­yat ge­le­ne­ği­mi­zin ol­ma­ma­sın­dan ya­kı­nı­yor. Bu nok­ta­da yol kat ede­bil­mek adı­na ken­di me­to­du­mu­zu oluş­tur­ma­mı­zın ge­rek­li­li­ğin­den bah­se­de­rek en pra­tik çö­zü­mün yurt dı­şın­da ya­pı­lan ça­lış­ma­la­rı göz­lem­le­yip uy­gu­la­mak ol­du­ğu­nu dü­şün­mek­te.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.