English GİRİŞ YAP

Sivil Toplum Kuruluşlarında Yönetim ve Yönetişim

Barış Görgüç

Sivil Toplum Kuruluşlarında Yönetim ve Yönetişim
Barış Görgüç
 
22 Mayıs 2010
De­ğer­len­dir­me: Melih Torlak
 
Mo­bil­ya Sa­na­yi İş Adam­la­rı Der­ne­ği (MOB­SAD) Ge­nel Sek­re­te­ri Ba­rış Gör­güç, “Si­vil Top­lum Ku­ru­luş­la­rı’nda (STK) Yö­ne­tim ve Yö­ne­ti­şim” ko­nu­lu söy­le­şi­si­ne STK’la­rın ta­nı­mı ile baş­la­dı. Bu tür ku­ru­luş­la­rın as­lın­da ye­ni ol­ma­dı­ğı­nı, ken­di ta­ri­hi­miz­de Ahî­lik gi­bi ku­ru­luş­la­rın bu­lun­du­ğu­nu söz­le­ri­ne ek­le­di. Bu­gü­ne ka­dar Tür­ki­ye’de ku­ru­lan der­nek sa­yı­sı­nın 215.560, hâ­len fa­al olan­la­rın sa­yı­sı­nın 84.594, İs­tan­bul’da yer alan­la­rın sa­yı­sı­nın ise 17.285 ol­du­ğu­nu ifa­de eden Gör­güç, amaç ve iş­lev­le­ri­ne gö­re STK’la­rı şu şe­kil­de sı­ra­la­dı:
• Mak­ro eko­no­mik amaç­lı olan­lar,
• Be­lir­li eko­no­mik grup ve mes­lek­le­rin söz­cü­le­ri olan­lar,
• Yar­dım­laş­ma ve da­ya­nış­ma amaç­lı olan­lar,
• Do­ğa, çev­re, hay­van, kül­tü­rel var­lık­lar gi­bi alan­lar­da ih­ti­sas­la­şan­lar,
• Eği­tim, sağ­lık, hu­kuk gi­bi alan­lar­da uz­man­la­şan­lar.
Gör­güç’e gö­re “yö­ne­tim”, de­ğiş­mek­te olan çev­re ko­şul­la­rın­da kıt kay­nak­la­rı ve­rim­li kul­la­na­rak iş­let­me­nin amaç­la­rı­na et­kin bir şe­kil­de ulaş­mak için baş­ka­la­rıy­la iş­bir­li­ği yap­mak an­la­mı­na ge­lir­ken; “yö­ne­ti­şim” ço­ğul­cu­lu­ğa da­ya­nan, bir­lik­te yö­ne­tim ve üre­ti­min esas alın­dı­ğı bir kav­ram­dır. Yö­ne­tim da­ha dar kap­sam­lı iken, yö­ne­ti­şim gö­nül­lü ku­ru­luş­la­rı da içi­ne al­dı­ğı için kap­sam ba­kı­mın­dan da­ha ge­niş­tir. Yö­ne­tim te­pe­den in­me­ci iken, yö­ne­ti­şim fark­lı sis­tem­le­ri yön­len­dir­me­yi esas alır. Yö­ne­tim da­ha sert, yö­ne­ti­şim ise da­ha ka­tı­lım­cı ve es­nek­tir. STK ve yö­ne­ti­ci­le­ri için yö­ne­ti­şi­min ba­zı il­ke­le­ri mev­cut­tur:
• Top­lu­mun çı­kar­la­rı­nı ken­di çı­kar­la­rı­nın önün­de tut­mak,
• Fi­nan­sal ola­rak baş­ka­la­rı­na ba­ğım­lı hâ­le ge­ti­re­cek bağ­lan­tı­lar­dan ka­çın­mak,
• Ta­raf­sız ol­mak,
• He­sap ve­re­bi­lir ol­mak,
• Şef­faf ol­mak,
• Açık ve dü­rüst ol­mak,
• (Yu­ka­rı­da ifa­de edi­len tüm il­ke­le­ri) ya­şa­ya­rak ör­nek ol­mak.
Dün­ya­da­ki ve Tür­ki­ye’de­ki ör­nek­le­r­den ha­re­ket­le Gör­güç söy­le­şi­si­ni şöy­le sür­dür­dü: Kü­re­sel STK’la­ra ör­nek ola­rak Gre­en­pea­ce, Do­ğal Ha­ya­tı Ko­ru­ma Vak­fı (WWF), Sı­nır Ta­nı­ma­yan Dok­tor­lar, So­ros Vak­fı ve Bill&Me­lin­da Ga­tes Vak­fı ve­ri­le­bi­lir. An­cak po­li­tik ve ik­ti­sa­dî ko­nu­lar­da öne çı­kan söy­lem ve dav­ra­nış­la­rı se­be­biy­le bu ku­ru­luş­la­rı sa­de­ce si­vil top­lum ku­ru­luş­la­rı ola­rak gör­mek pek müm­kün de­ğil.
Ül­ke­miz­de STK’lar çe­şit­li ya­zar­lar ta­ra­fın­dan “kir­len­miş bir kav­ram”, “or­yan­ta­list bir kav­ram”, “ulus­la­ra­ra­sı si­ya­se­tin ‘fe­tiş’ kav­ra­mı” ola­rak ni­te­len­di­ri­li­yor. Tür­ki­ye’de­ki STK’lar de­ği­şik ka­te­go­ri­ler al­tın­da şu şe­kil­de ör­nek­len­di­ri­le­bi­lir: TÜ­Sİ­AD, MÜ­Sİ­AD, TUS­KON, TÜM­Sİ­AD; TOBB, İSO, İTO, ATO, DEN­SO; Bak­kal­lar Fe­de­ras­yo­nu, Alış­ve­riş Mer­kez­le­ri ve Pe­ra­ken­de­ci­le­ri Der­ne­ği; Tür­ki­ye Ban­ka­lar Bir­li­ği, Ba­ro­lar Bir­li­ği; İn­san Hak­la­rı Der­ne­ği, Genç Si­vil­ler Ha­re­ke­ti, MAZ­LUM­DER, İHH; KAL­DER; TÜRK-İŞ, DİSK; LA­Sİ­AD, BUİ­KAD; KA­Gİ­DER, ÇYDD, TED. Bu ku­ru­luş­la­rın hep­si­nin özün­de be­lir­li in­san grup­la­rı­nın hak­la­rı­nı ko­ru­mak söz­ko­nu­su; an­cak uy­gu­la­ma­da iç ve dış po­li­tik et­ken­ler ol­duk­ça bas­kın.
Öte yan­dan Bi­lim ve Sa­nat Vak­fı, Sa­ban­cı Vak­fı, Ehl-i Beyt Vak­fı, TEV, LÖ­SEV, TE­MA vb. STK ola­rak ifa­de edi­le­bi­le­cek va­kıf ve der­nek­le­re bi­rer ör­nek. Mes­lek gru­bu ola­rak fa­ali­yet­te bu­lu­nan STK’lar ara­sın­da ise Tür­ki­ye Ge­mi İn­şa Sa­na­yi­ci­le­ri Bir­li­ği (GİS­BİR), Tür­ki­ye Ev Teks­ti­li Sa­na­yi­ci­le­ri ve İşa­dam­la­rı Der­ne­ği (TET­Sİ­AD), Ulus­la­ra­ra­sı Nak­li­ye­ci­ler Der­ne­ği (UND), Oto­mo­tiv Sa­na­yi Der­ne­ği (OSD), Tür­ki­ye Süt, Et, Gı­da Sa­na­yi­ci­le­ri ve Üre­ti­ci­le­ri Bir­li­ği (SET­BİR) ve MOB­SAD sı­ra­la­na­bi­lir. Bu ku­ru­luş­la­rın et­kin­lik­le­ri, de­ği­şik alan­lar­da­ki “güç”le­ri çer­çe­ve­sin­de şe­kil­len­mek­te­dir. Me­se­la yan sa­na­yi­siy­le bir­lik­te 200-250 bin ci­va­rın­da ça­lı­şa­nı ve bü­yük mik­tar­da yap­tı­ğı ver­gi öde­me­le­ri ile GİS­BİR, hü­kü­met ve çev­re­de­ki ku­ru­luş­lar ile olan iliş­ki­le­rin­de güç­lü bir rol ala­bil­mek­te­dir.
Ge­nel sek­re­ter­li­ği­ni yap­tı­ğı MOB­SAD’ın gö­re­ce kü­çük ol­mak­la bir­lik­te Tür­ki­ye mo­bil­ya üre­ti­ci­le­ri­nin %80’inin bu der­ne­ğe dâ­hil ol­du­ğu­nu ifa­de eden Gör­güç, işe ilk baş­la­dı­ğın­da ma­aşı­nı ala­ma­ya­cak du­rum­da ol­du­ğu­na ama ya­pı­lan ça­lış­ma­lar so­nu­cun­da kı­sa sü­re­de der­gi ve ka­ta­log ba­sı­mın­dan fu­ar ka­tı­lım­la­rı­na ka­dar bir­çok işi ya­par hâ­le gel­dik­le­ri­ne dik­kat çek­ti.
So­nuç ola­rak;
• STK, dün­ya­da ve Tür­ki­ye’de ye­ni de­ğil­dir, ye­ni an­lam­lar yük­len­miş­tir.
• Hiç­bir STK, ta­bia­tı ge­re­ği tam ba­ğım­sız ol(a)maz.
• İle­ti­şim ve et­ki­le­şim her STK için vaz­ge­çil­mez­dir.
• Her STK, özün­de bir lo­bi ör­gü­tü­dür.
• Her STK, yö­ne­tim­den yö­ne­ti­şi­me ge­çe­mez.
• Yö­ne­tim­den yö­ne­ti­şi­me ge­çiş, STK’la­rın et­kin­li­ği­ni ar­tı­rır.
 

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.