English GİRİŞ YAP

Sovyetler Birliği’nde Türkiye Çalışmaları

Liaisan Şahin

20 Şubat 2009
De­ğer­len­dir­me: Vugar İmanbeyli
 
Kü­re­sel Araş­tır­ma­lar Mer­ke­zi ta­ra­fın­dan dü­zen­le­nen Te­zat top­lan­tı­la­rı­nın Şu­bat ayın­da­ki ko­nu­ğu Mar­ma­ra Üni­ver­si­te­si Ulus­la­ra­ra­sı İliş­ki­ler Bö­lü­mü öğ­re­tim gö­rev­li­si Li­ai­san Şa­hin, Bo­ğa­zi­çi Üni­ver­si­te­si Ata­türk Ens­ti­tü­sü’nde ta­mam­la­dı­ğı “Sov­yet­ler Bir­li­ği’nde Tür­ki­ye Üze­ri­ne Araş­tır­ma­lar, 1917-1991: Ku­rum­sal Ge­liş­me­nin Ta­ri­hi ve Ana­liz Özel­lik­le­ri (So­vi­et Stu­di­es on Tur­key, 1917-1991: Ins­ti­tu­tio­nal His­tory and Analy­ti­cal Pers­pec­ti­ves)” baş­lık­lı te­ziy­le il­gi­li bir su­nuş yap­tı. Şa­hin’in te­zi Gi­riş, Sov­yet­ler­de Tür­ko­lo­ji Ça­lış­ma­la­rı­nın Ta­ri­hi ve Tür­ki­ye ile İl­gi­li Sov­yet Ana­li­zi­nin Ba­zı Hu­sus­la­rı şek­lin­de üç bö­lüm­den oluş­mak­ta­dır. Şa­hin bu bağ­lam­da şu hu­sus­la­ra işa­ret et­ti:
Sov­yet­ler­de­ki ge­nel şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı için­de Tür­ki­ye en il­gi çe­ken ül­ke­ler­den bi­ri­dir. Tür­ki­ye’nin bu ko­nu­mu, sa­hip ol­du­ğu zen­gin ta­ri­hî bi­ri­kim­den çok, 20. yüz­yıl­da ya­şa­dı­ğı çe­şit­li ge­liş­me­ler­le (me­se­la si­ya­si alan­da Mi­li Mü­ca­de­ley­le, çok par­ti­li ha­ya­ta ge­çiş­le; eko­no­mi ala­nın­da li­be­ral, dev­let­çi po­li­ti­ka­lar­la) ir­ti­bat­lı­dır.
Ba­tı’nın ak­si­ne Rus­ya’nın “ken­di Do­ğu”su ile ya­kın ve doğ­ru­dan bir bağ­lan­tı­sı­nın ol­ma­sı, ül­ke­de­ki şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı­nın hem çok yön­lü ve komp­li­ke ol­ma­sı­na hem de kül­tü­rel ha­ya­tın önem­li fak­tör­le­rin­den bi­ri ha­li­ne gel­me­si­ne ne­den ol­muş­tur. An­cak, Rus­ya’da­ki şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı he­nüz Ba­tı’da­ki gi­bi bir öz-eleş­ti­ri sü­re­ciy­le kar­şı­laş­ma­mış­tı. Bu bağ­lam­da şar­ki­yat­çı­lık, pür bir aka­de­mik di­sip­lin ol­ma özel­li­ği­ni ko­ru­yor­du. Sov­yet dö­ne­min­de ise, araş­tır­ma­la­rın bo­yu­tu ve şek­li de­ğiş­miş­ti; özel­lik­le So­ğuk Sa­vaş’ın baş­lan­gı­cın­dan iti­ba­ren lin­gu­is­tik ağır­lık­lı ça­lış­ma­lar­dan ta­rih, kül­tür ve sos­yo-eko­no­mik ko­nu­la­ra doğ­ru bir kay­ma/yo­ğun­laş­ma söz­ko­nu­su idi. Tüm bun­lar, ulus­la­ra­ra­sı şar­ki­yat ça­lış­ma­la­rı­nı et­ki­le­miş, Ba­tı’da ve özel­lik­le ABD’de İkin­ci Dün­ya Sa­va­şı son­ra­sın­da ben­ze­ri ça­lış­ma­la­rın iv­me ka­zan­ma­sın­da önem­li rol oy­na­mış­tı. Bu çer­çe­ve­de, me­se­la, Sov­yet­le­rde yapılan ça­lış­ma­la­r­dan en­di­şe du­yan ABD’de 1949-1969 yıl­la­rı ara­sın­da şar­ki­yat­çı­lık ko­ca­man bir “aka­de­mik im­pa­ra­tor­luk”a dö­nüş­müş­tü.
Te­zi­nin ilk bö­lü­mün­de yu­ka­rı­da­ki hu­sus­lar­dan ve Çar­lık Rus­ya’da Tür­ko­lo­ji araş­tır­ma­la­rı­nın ta­ri­hin­den bah­set­ti­ği­ni be­lir­ten Şa­hin, ikin­ci bö­lüm­de Sov­yet­ler za­ma­nın­da­ki ça­lış­ma­la­rı dö­nem­len­dir­di­ği­ni vur­gu­la­dı. Şa­hin’in yap­tı­ğı dö­nem­len­dir­me şu şe­kil­de­dir: 1. Dü­zen­siz bü­yü­me (1917-1920); 2. Nis­pe­ten dü­zen­li ve sı­nır­lı ge­liş­me (1930-1940); 3. Kök­lü ye­ni­den ya­pı­lan­ma (1950-1961); 4. Dü­zen­li bü­yü­me, geç Sov­yet dö­ne­mi.
Son ola­rak Şa­hin, te­zin üçün­cü bö­lü­mün­de Sov­yet­ler dö­ne­min­de ya­zı­lan Tür­ki­ye ile il­gi­li iki önem­li ese­rin -A. M. Şam­sut­ti­nov’un Tür­ki­ye’de Mil­li Mü­ca­de­le 1918-1923 (1966) ad­lı te­lif ese­ri ve Tür­ki­ye’de Ka­pi­ta­lizm: 1950-1980’ler­de Sos­yo­eko­no­mik Ge­liş­me (1987) isim­li edis­yon bir ki­tap- içe­rik­le­ri­ni ana­liz et­ti­ği­ni söy­le­di. Top­lan­tı, so­ru ve ce­vap fas­lıy­la so­na er­di.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.