Hatıralarla Yakın Tarih-10: Kazım Karabekir, Hayatım

6 Şubat 2009
De­ğer­len­dir­me: Eşref Kalender
 
Tür­ki­ye Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi ta­ra­fın­dan ay­lık ola­rak dü­zen­le­nen Ha­tı­ra­lar­la Ya­kın Ta­rih oku­ma­la­rı­nın 10. prog­ra­mın­da Ka­zım Ka­ra­be­kir’in Ha­ya­tım ad­lı ha­tı­ra­tı Ser­hat As­la­ner ta­ra­fın­dan su­nul­du. Su­nu­mun­da ön­ce­lik­le ki­ta­bın ken­di­ne mün­ha­sır özel­lik­le­ri­ne yer ve­ren As­la­ner’in ifa­de­siy­le, si­ya­sî ve as­ke­rî ta­ri­hi­miz açı­sın­dan mü­him ak­tör­ler­den bi­ri­si olan Ka­zım Ka­ra­be­kir’in ço­cuk­lu­ğun­dan 1907 yı­lı­na ka­dar sü­ren 25 yıl­lık ha­ya­tı­nı an­lat­tı­ğı bu ki­tap, Do­ğu Ana­do­lu, Hi­caz ve Ma­ke­don­ya hak­kın­da sos­yo­lo­jik, kül­tü­rel, ik­ti­sa­dî ve coğ­ra­fî ba­kım­dan çok önem­li bil­gi­ler içer­mek­te­dir. Bu­nun­la bir­lik­te ki­tap, Jön Türk­le­rin zi­hin dün­ya­la­rı­na iliş­kin önem­li ve­ri­ler sun­mak­ta­dır. As­la­ner de su­nu­mun­da, özel­lik­le, bu ko­nu üze­rin­de dur­du.
Da­ha son­ra Ka­ra­be­kir’in, si­ya­sî po­zis­yo­nu­nun ve fik­ri­ya­tı­nın şe­kil­len­me­sin­de et­ki­li olan un­sur­la­ra de­ği­nen As­la­ner, bun­lar­dan bir ka­çı­nı şu şe­kil­de di­le ge­tir­di: Ba­ba­sı­nın Sul­tan Aziz’in öl­dü­rül­me­sin­de pa­yı ol­du­ğu dü­şü­nü­le­rek 30 yıl bo­yun­ca ter­fi et­ti­ril­me­me­si ve Mer­kez’­den uzak­ta tu­tul­ma­sı; Ka­ra­be­kir’in as­ke­rî mek­tep­ler­de oku­ma­sı; eği­tim ha­ya­tı bo­yun­ca par­lak bir öğ­ren­ci ol­ma­sı ve kur­may­lık sta­jı­nı Ma­nas­tır’da yap­ma­sı.
As­la­ner ay­rı­ca şu hu­sus­la­ra işa­ret et­miş­tir:
• Ka­ra­be­kir’in ve kar­deş­le­ri­nin sa­ray ida­re­si­ne ve II. Ab­dül­ha­mid’e kar­şı bes­le­dik­le­ri hoş­nut­suz­lu­ğun te­me­lin­de, Çer­keş­şey­hi­zâ­de Ha­lil Ha­lid Bey’de­ki du­ru­ma ben­zer bir şe­kil­de, ba­ba­sı­na Sa­ray ta­ra­fın­dan iti­bar gös­te­ril­me­me­si zik­re­di­le­bi­lir. Bu du­rum, Ka­ra­be­kir ve kar­deş­le­ri­ni Ye­ni Os­man­lı ve Jön Türk neş­ri­yat ve fik­ri­ya­tı­na ya­kın­laş­tı­ran bir rol oy­na­mış­tır.
• Ka­ra­be­kir’in as­ke­rî mek­tep­ler­de oku­ma­sı ve çok par­lak bir öğ­ren­ci­lik ha­ya­tı ge­çir­me­si, alay­lı/yaş­lı, si­vil/as­ke­rî bü­rok­rat­la­ra kar­şı ser­gi­le­di­ği tav­rın şe­kil­len­me­sin­de rol oy­na­mış­tır. Bu se­bep­le­dir ki Ka­ra­be­kir, yaş­lı­la­rı/alay­lı­la­rı ca­hil, köh­ne, be­ce­rik­siz, müs­te­bit ve fe­la­ket­le­rin mü­seb­bi­bi ola­rak tav­sif eder­ken, için­de yer al­dı­ğı genç ve mek­tep­li za­bit­le­ri mem­le­ke­ti kur­ta­ra­cak te­mel un­sur­lar ola­rak ön pla­na çı­kar­mış­tır.
• Kur­may­lık sta­jı­nı Ma­nas­tır’da çe­te ta­kip­le­ri ya­pa­rak ge­çir­me­si de Türk­lü­ğe yap­tı­ğı vur­gu­nun art­ma­sın­da; Jön Türk­le­rin ic­ra­at­çı ka­na­dı ile iliş­ki­le­ri­nin ge­liş­me­sin­de ve Se­la­nik ve Ma­nas­tır’da­ki İt­ti­hat­çı­lar ara­sın­da­ki -so­nuç­la­rı da­ha son­ra gö­rü­le­cek olan- prob­lem­ler çer­çe­ve­sin­de sa­fı­nı be­lir­le­me­sin­de et­ki­li ol­muş­tur. Ona gö­re Se­la­nik’te­ki İt­ti­hat­çı kad­ro­lar âtıl, eğ­len­ce düş­kü­nü, mem­le­ke­ti dü­şün­me­yen ta­vır­lar içe­ri­sin­de iken, Ma­nas­tır bu özel­lik­le­rin tam ak­si­ne sa­hip­tir. Ka­ra­be­kir, bil­has­sa çe­te ta­kip­le­ri sı­ra­sın­da edin­di­ği tec­rü­be­le­rin de et­ki­siy­le gay­ri­müs­lim ve Türk-ol­ma­yan un­sur­la­rı da mem­le­ke­tin kur­ta­rıl­ma­sı sü­re­cin­de ken­di­le­ri­ne bel bağ­la­na­ma­ya­cak ke­sim­ler ara­sın­da zik­re­der.
Gün­lük ve ha­tı­rat ka­rı­şı­mı bir muh­te­va­ya sa­hip bu ki­ta­bın, kar­ma­şık ya­pı­sı iti­ba­riy­le dik­kat­li bir şe­kil­de, mü­el­li­fin si­ya­se­ti ve İt­ti­hat ve Te­rak­ki Ce­mi­ye­ti ve men­sup­la­rı­nın II. Meş­ru­ti­yet son­ra­sı se­rü­ven­le­ri de he­sa­ba ka­tı­la­rak okun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ne dik­kat çe­ken As­la­ner, ta­mam­la­yı­cı ma­hi­yet­te çok sa­yı­da bil­gi içer­me­si ha­se­biy­le Ka­ra­be­kir’in İt­ti­hat ve Te­rak­ki Ce­mi­ye­ti ad­lı ki­ta­bı­nın da bu ki­tap­la be­ra­ber okun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni kay­de­de­rek su­nu­mu­nu bi­tir­di.

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.