English GİRİŞ YAP

Türkiye Mimarlığı: Çırağın Rüştünü İspatının Aracı Olarak Bir Yarışma: Zübeyde Hanım Kültür Merkezi

Emine Öğün, Mehmet Öğün

24 Mart 2010
De­ğer­len­dir­me: Kübra Turangil             
 
“Mi­ma­ri Dü­şün­ce­ler” se­ri­sinin be­şin­ci prog­ra­mın­da, geç­ti­ği­miz se­ne Şu­bat ayın­da kay­bet­ti­ği­miz Bil­ge Mi­mar Tur­gut Can­se­ver eko­lün­den iki de­ğer­li is­mi; Emi­ne&Meh­met Öğün çif­ti­ni ağır­la­dık. 1977 yı­lın­dan bu ya­na ve­ri­len Ağa Han Mi­mar­lık Ödü­lü’ne (An­ka­ra’da­ki Türk Ta­rih Ku­ru­mu Bi­na­sı, Bod­rum’da­ki Ah­met Er­te­gün Evi ve De­mir Tu­rizm Komp­lek­si ile) üç kez lâ­yık gö­rü­len tek mi­mar ün­va­nı­na sa­hip Can­se­ver ho­ca­nın rah­le-i ted­ri­sin­den geç­me­nin ne den­li kıy­met­li ol­du­ğu­nun bi­lin­ciyle mi­ma­ri sa­ha­da ça­lış­ma­la­rı­na de­vam eden çift; İz­mir Kar­şı­ya­ka Be­le­di­ye­si’nin 1994 yı­lın­da dü­zen­le­di­ği ulu­sal-tek aşa­ma­lı pro­je ya­rış­ma­sın­da bi­rin­ci­lik ödü­lü­nü ka­zan­dık­la­rı “Zü­bey­de Ha­nım Kül­tür Mer­ke­zi” pro­je­si­ni biz­ler için de­ğer­len­dir­di.
Öğün çif­ti, 1979 yı­lın­dan bu ya­na Can­se­ver Ho­ca nez­din­de us­ta-çı­rak iliş­ki­si içe­ri­sin­de yer al­dık­la­rı pro­je geç­miş­le­rin­den bah­se­der­ken; ilk ola­rak İs­tan­bul Be­le­di­ye­si Ata­köy Kül­tür Ti­ca­ret Mer­ke­zi ile baş­la­yan mi­ma­ri se­rü­ven­le­ri­nin de­va­mın­da­ ge­le­nek­sel ya­pı sti­li­ni ye­ni­den can­lan­dır­ma­ya yö­ne­lik Si­vas Ka­le­ar­dı Ma­hal­le­si Pro­je­si; Ber­ga­ma Kül­tür ve Ti­ca­ret Mer­ke­zi; ni­te­lik­li bir ah­şap re­kons­trük­si­yon ve res­to­ras­yon ör­ne­ği teş­kil eden Kan­dil­li’de­ki Ha­san Ço­la­koğ­lu Ya­lı­sı (Ha­di­bey Ya­lı­sı); Ömer Kur­ra Da­vet­li Pro­je Ya­rış­ma­sı; Ava­nos Ka­ya Ote­li; An­tal­ya’da Ka­ra­kaş Ca­mi­i; Tur­gut Bey’in son ta­sa­rım­la­rın­dan bi­ri olan Ka­dır­ga’da­ki Re­cep Se­fer Evi Res­to­ras­yo­nu; De­mir Ta­til Kö­yü; Bey­rut’ta Kır­sal Yer­le­şim Ta­sa­rı­mı; Mer­sin’de Ak­de­niz Kül­tür Mer­ke­zi, Su Al­tı Ar­ke­olo­ji Ens­ti­tü­sü gi­bi pek çok pro­je ile mi­ma­ri sa­ha­da Tur­gut Can­se­ver’in tec­rü­be­le­rin­den ya­rar­la­na­rak ge­liş­me­nin ay­rı­ca­lı­ğı­na sa­hip ola­bil­me şan­sı­na eriş­tik­le­ri­ni ifa­de et­ti­ler.
Meh­met Öğün’e gö­re “mi­ma­ri ne­dir?” so­ru­su­nu en doğ­ru ve net şe­kil­de “mi­ma­ri me­kân­dır” ce­va­bıy­la özet­le­mek müm­kün. Me­kân­sa ha­ya­tın ta ken­di­si ol­ma özel­li­ği­ne sa­hip bir ba­kı­ma. İn­san me­kâ­nın için­de var­lı­ğı kav­rar hâ­le gel­mek­te­dir, me­kân­da fi­zi­kî ih­ti­yaç­la­rı­nı gi­der­mek ya­nın­da sos­yal­le­şir ve bir var­lık ola­rak, eş­ref-i mah­lûk ola­rak me­kâ­nı ge­liş­ti­rip gü­zel­leş­ti­re­rek va­rol­ma hak­kı­nı el­de eder. Oy­sa Ba­tı’dan ak­ta­rı­lan kon­for­miz­min ra­hat ya­şam­lar sun­ma ga­ye­si; ısı ve ses ya­lı­tım­lı, asan­sör­lü me­kân­lar üret­me­nin yay­gın­laş­ma­sı; me­kâ­nı ya­lı­tır­ken be­ra­be­rin­de in­sa­nı da ya­lıt­mak; ya­şa­mı ko­lay­laş­tı­rır­ken in­sa­nı ta­ma­men edil­gen bir hâ­le ge­tir­mek gi­bi pek çok za­fi­ye­ti de be­ra­be­rin­de ge­tir­miş­tir. Mo­dern dün­ya­nın be­ra­be­rin­de ge­tir­di­ği “er­go­no­mik ya­şam” tar­zı sos­yal­leş­me­yi en­gel­le­yen izo­le me­kân­la­rı da­ya­tır­ken, ha­ya­tı far­kın­da­lık için­de ya­şa­ya­ca­ğı­mız fi­zi­kî çev­re­ler mey­da­na ge­tir­me­yi amaç­la­yan Si­vas Ka­le­ar­dı Ma­hal­le­si Pro­je­si gi­bi ör­nek­ler önem ka­zan­mak­ta­dır.
Emi­ne Öğün, Zü­bey­de Ha­nım Kül­tür Mer­ke­zi pro­je­si­ni de­ğer­len­di­rir­ken mal­ze­me, ih­ti­yaç­lar, fonk­si­yon­la­rın kar­şı­lan­ma­sı, bi­re­yin psi­ko­lo­jik hâl­le­ri, id­rak dü­ze­yi­nin ör­güt­len­me­si mev­zu­la­rın­da yo­ğun­laş­tık­la­rı­nı ve id­rak dü­ze­yi­ni ör­güt­ler­ken de dik­te edi­ci, baş­tan her şe­yi be­lir­le­yi­ci de­ğil de si­met­ri­le­ri ol­ma­dan, ko­lay­ca ek­ler ala­bi­le­cek in­san öl­çek­li ye­ni me­ka­niz­ma­lar üret­me­ye ça­lış­tık­la­rı­nı; kü­çük boş­luk­lar, kü­çük ara ge­çiş­ler ve he­men son­ra­sın­da bü­yük ge­çiş­ler uy­gu­la­dık­la­rı­nı; bü­yük­le kü­çü­ğün far­kın­da­lı­ğı­nın ya­ra­tıl­ma­sı ve be­ra­be­rin­de var­lı­ğın çe­şit­li­li­ği­ni yan­sı­tan me­kân­lar or­ta­ya ko­ya­bil­me­nin, çok­lu­ğu bi­ra­ra­ya ge­ti­re­bil­me­nin öne­mi gi­bi bir çok et­ke­ni göz önü­ne ala­rak ad­di­tif kü­mü­la­tif de­ni­len par­ça­lı bü­tün­lük­ler­den olu­şan pro­je bi­çi­mi­ni ter­cih et­tik­le­ri­ni di­le ge­tir­di. Böy­le bir ta­sa­rım yap­tı­ğı­nız­da ta­sa­rı­mın ken­di­si tek ba­şı­na bir bü­tün­lü­ğü da­yat­ma­dı­ğı için; -ger­çek bü­tün­lük za­ten için­de ya­şa­dı­ğı­mız var­lı­ğın ta­ma­mı­dır çün­kü- var­lı­ğın çe­şit­li­li­ği için­de bir kül­li­yat oluş­tur­du­ğun­dan iler­le­yen dö­nem­ler­de de­ği­şen ih­ti­yaç­la­ra bi­na­en bir kıs­mı­nı ek­sil­te­bil­me se­çe­ne­ği­ne ya da ak­sak­lık gör­dü­ğü­nüz nok­ta­da mü­da­ha­le ede­bil­me şan­sı­na sa­hip ola­bil­di­ği­ni­zi ve bu pro­je­de çok­lu­ğun bir ara­da­lı­ğı­nı ger­çek­leş­ti­re­bil­mek ga­ye­siy­le Es­ki İz­mir’in mer­ke­zin­de ol­du­ğu gi­bi med­re­se, han, ker­van­sa­ray­lar­dan olu­şan o gi­rift ya­pı­yı bir ke­re da­ha vü­cu­da ge­ti­re­bil­me dü­şün­ce­sin­de ol­duk­la­rı­nı ifa­de et­ti.
Meh­met Öğün, Zü­bey­de Ha­nım Kül­tür Mer­ke­zi pro­je ya­rış­ma­sı­na ka­tı­lan alt­mış al­tı pro­je ara­sın­da çok fark­lı bir yer­de du­ran ta­sa­rım­la­rı­nı di­ğer­le­rin­den ayı­ran en be­lir­gin özel­lik­ler­den bah­se­der­ken; di­ğer ta­sa­rım­lar­da gö­rü­len or­tak ga­ye­nin yek­pa­re bir kit­le ve onu ör­ten dev sa­çak­lar ve bu kit­le­nin ken­di plas­ti­ğiy­le şe­hir­li­le­re bir me­saj ver­me­si, içe­ri­de­ki iş­ler­li­ği­nin üst dü­zey­de çö­zül­me­si şar­tıy­la kül­tür mer­ke­zi fonk­si­yon­la­rı­nın ifa edil­me­si ol­du­ğu­nu di­le ge­tir­di. Öğün, “Biz ise fonk­si­yon­la­rın bir­bir­le­rin­den fark­lı­laş­tı­ğı her un­su­ru ay­rı bir var­lık hü­vi­ye­ti­ne bü­rün­dü­re­rek, on­la­rın bir­lik­te­li­ği ile şe­hir­li­le­rin bi­na­la­rın için­de ol­ma­dık­la­rı za­man­lar­da da re­fe­rans nok­ta­la­rı ola­rak ya­şam­la­rı­na dâ­hil ola­bi­le­cek, sa­de­ce içiy­le de­ğil dı­şıy­la da va­ro­la­bi­len, in­san öl­çe­ğin­de, se­vim­li ama hü­vi­yet­le­ri ba­kı­mın­dan da fark­lı­la­şan bir ta­sa­rım ola­rak her gi­diş­le­rin­de fark­lı bir yö­nü­nü keş­fe­de­cek­le­ri bir zen­gin­lik sun­mak is­te­dik” di­ye­rek ta­sa­rım sü­re­cin­de­ki dü­şün­ce­le­ri­ni ifa­de et­ti.
Emi­ne&Meh­met Öğün çif­ti, genç mi­mar­la­rın ken­di­le­ri­ni ifa­de ede­bil­me ve ye­te­nek­le­ri­ni keş­fe­dip gös­te­re­bil­me­nin bir ve­si­le­si ola­rak de­ğer­len­di­ri­len mi­ma­ri pro­je ya­rış­ma­la­rı­nın mev­cut du­rum içe­ri­sin­de ne­re­dey­se tek fır­sat ol­du­ğu­nun ve ye­ni im­kân­lar el­de ede­bil­mek adı­na son de­re­ce önem ar­zet­ti­ği­nin al­tı­nı çiz­di.
 

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

SEMİNERLER

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.