English GİRİŞ YAP

Ye­şil­çam’a Ye­ni­den Bak­mak

Halit Refiğ

8 Ma­yıs 2008               
De­ğer­len­dir­me: Es­ra Ti­ce
 
“Ye­şil­çam bir mu­ci­zey­di...”
Sa­nat Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin Si­ne­ma soh­bet­le­ri adı al­tın­da dü­zen­le­di­ği mu­tat top­lan­tı­la­rı­nın Ma­yıs ayı söy­le­şi ko­nu­ğu Türk si­ne­ma­sı­nın tec­rü­be­li yö­net­me­ni Ha­lit Re­fiğ idi.
Türk si­ne­ma­sın­da önem­li bir dö­ne­min tem­sil­ci­le­rin­den olan Ha­lit Re­fiğ Ro­bert Ko­le­ji, Mü­hen­dis­lik Bö­lü­mü’nde öğ­re­ni­mi­ni ta­mam­lar. Me­zu­ni­ye­ti­nin ar­dın­dan as­ker­li­ği­ni ye­dek su­bay ola­rak Ko­re’de ya­par. Bu sı­ra­da sa­vaş gö­rün­tü­le­riy­le be­ze­li 8 mm’lik ama­tör film­ler çe­ker.
1950’li yıl­la­rın so­nun­da ken­di ça­ba­sıy­la el­de et­ti­ği si­ne­ma bi­ri­ki­mi­nin yar­dı­mıy­la çe­şit­li der­gi­ler­de film eleş­ti­ri­le­ri yaz­ma­ya baş­lar. Yaz­dı­ğı eleş­ti­ri­ler si­ne­ma ca­mi­ası­nın dik­ka­ti­ni çe­ker. Böy­le­ce Türk si­ne­ma­sı­nın us­ta yö­net­men­le­ri Ömer Lüt­fi Akad, Me­tin Erk­san, Atıf Yıl­maz gi­bi isim­ler­le ta­nış­ma fır­sa­tı bu­lur. Ta­nış­tı­ğı us­ta­lar­dan asis­tan­lık tek­lif­le­ri alır. Ha­lit Re­fiğ, Atıf Yıl­maz’ın Ya­şa­mak Hak­kım­dır (1958) isim­li fil­min­de asis­tan­lık gö­re­vi­ni üst­le­nir; böy­le­ce Türk si­ne­ma­sın­da pro­fes­yo­nel an­lam­da ilk ça­lış­ma­sı­nı ger­çek­leş­tir­miş olur.
Son­ra­ki yıl­lar­da mes­le­kî ba­şa­rı­la­rı art ar­da ge­lir. 1960’ta ken­di­si­ne ait ilk fil­mi Ya­sak Aşk’ı, 1963’te Şe­hir­de­ki Ya­ban­cı, 1964’te Gur­bet Kuş­la­rı, 1965’te Ha­rem­de Dört Ka­dın , 1969’da Bir Türk’e Gö­nül Ver­dim film­le­ri­ni çe­ker. Bu film­ler­le çe­şit­li ulu­sal ve ulus­la­ra­ra­sı ödül­le­re lâ­yık gö­rü­lür. Ha­lit Re­fiğ 1960 yı­lın­dan baş­la­yan, 2000’li yıl­la­ra ka­dar sü­ren çok sa­yı­da fil­min yö­net­men­li­ği­nin ya­nı sı­ra ya­pım­cı­lık ve se­nar­yo ya­zar­lı­ğı yap­mış; yurt içi ve yurt dı­şın­da çe­şit­li üni­ver­si­te­ler­de­ki si­ne­ma eğit­men­li­ği de da­hil, ha­sı­lı her alan­da Türk si­ne­ma­sı­na kat­kı sağ­la­mış bir isim ol­ma özel­li­ği ta­şır.
Ha­lit Re­fiğ ile yap­tı­ğı­mız bu özel söy­le­şi Ye­şil­çam ol­gu­su üze­rin­den Türk si­ne­ma­sı­nın 1950’ler­den 1990’lı yıl­la­ra ka­dar­ki se­rü­ve­ni­ni/ta­ri­hî sü­re­ci­ni res­met­ti. Ay­rı­ca ilk dö­ne­min şart­la­rı se­be­biy­le Tür­ki­ye’de si­ne­ma­ya ve­ri­len öne­min sı­nır­lı kal­dı­ğı­nı, si­ne­ma ala­nın­da­ki eği­ti­min yok de­ni­le­bi­le­cek ka­dar ye­ter­siz ol­du­ğu­nu be­lirt­ti. Bu­na kar­şın us­ta yö­net­men, Ye­şil­çam’ın Türk si­ne­ma­sı için bir de­ğer ol­du­ğu­nu da vur­gu­la­dı. Ha­lit Re­fiğ’in Tür­ki­ye’ye te­le­viz­yo­nun ge­li­şiy­le so­na eren o dö­ne­me ve dö­ne­min si­ne­ma an­la­yı­şı­na yö­ne­lik sa­mi­mi pay­la­şım­la­rı, ka­tı­lım­cı­la­ra Ye­şil­çam si­ne­ma­sı­nı de­ğer­len­dir­me fır­sa­tı sağ­la­dı.
Ha­lit Re­fiğ’in tec­rü­be­le­rin­den ya­rar­lan­ma şan­sı­nı da su­nan söy­le­şi­de, Türk si­ne­ma­sı­nın o yıl­lar­da­ki şart­la­rı­na pa­ra­lel ola­rak kü­çük si­ne­ma iş­let­me­ci­le­ri­nin en­gel­le­ri ber­ta­raf et­me yön­tem­le­ri, bu yol­da gös­te­ri­len ça­ba, el­de edi­len ba­şa­rı ve se­yir­ci­nin des­te­ğiy­le ken­di ken­di­ni oluş­tu­ran Türk si­ne­ma­sı­nın unu­tul­ma­yan dö­ne­mi Ye­şil­çam tüm de­tay­la­rıy­la ko­nu­şul­du.
Us­ta yö­net­men, Ye­şil­çam ol­gu­sun­dan yo­la çı­ka­rak Türk si­ne­ma­sın­da ve -ta­bi­i ken­di­si­nin de bir par­ça­sı ol­du­ğu- Türk top­lu­mun­da­ki olu­şum­la­rı ve de­ği­şim­le­ri müm­kün ol­du­ğun­ca ak­tar­dı.
Ha­lit Re­fiğ söy­le­şi­nin ka­lan kıs­mın­da, yö­nel­ti­len so­ru­lar çer­çe­ve­sin­de Türk si­ne­ma­sı­nın bu­gü­nü­nü de de­ğer­len­dir­di. Türk si­ne­ma­sın­da son dö­nem­de se­yir­ci ta­ra­fın­dan be­ğe­ni­len bir­kaç ya­pı­ma iliş­kin yo­rum ve eleş­ti­ri­le­ri­ni di­le ge­tir­di. Ba­zı ya­pım­la­rın ‘Ye­şil­çam’ ru­hu­nu ta­şı­yan yö­net­men­le­rin ba­şa­rı­sı ol­du­ğu­nu vur­gu­la­dı; ya­ni Ye­şil­çam ta­rih­sel ola­rak so­na er­miş­ti ama bı­rak­tı­ğı iz­ler hâ­lâ ta­kip­çi­le­ri ta­ra­fın­dan sür­dü­rül­mek­tey­di.
Ay­rı­ca bir so­ru üze­ri­ne Ha­lit Re­fiğ ulu­sal si­ne­ma dü­şün­ce­sin­de de­ği­şen ba­kış açı­la­rı­nı 90’lı yıl­lar­da Tür­ki­ye’nin iz­le­di­ği dış po­li­ti­ka­lar üze­rin­den açık­la­dı.
Ha­lit Re­fiğ’in dün­ya gö­rü­şün­den is­ti­fa­de et­me şan­sı su­nan söy­le­şi, Türk si­ne­ma­sı­na de­ği­şim ve ha­re­ket­li­lik ge­ti­ren ‘Ye­şil­çam’ öze­lin­de, yer­li si­ne­ma­yı fark­lı açı­lar­dan dü­şün­me ola­na­ğı sağ­la­dı.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.