English GİRİŞ YAP

Uzun Sürmüş Bir Akşam: Ölümünün 50. Yılında Yahya Kemal Beyatlı

23 Kasım 2008     
De­ğer­len­dir­me: Neslihan Demirci
 
Bi­lim ve Sa­nat Vak­fı, Sa­nat Araş­tır­ma­la­rı Mer­ke­zi’nin dü­zen­le­di­ği “Uzun Sür­müş Bir Ak­şam: Ölü­mü­nün 50. Yı­lın­da Yah­ya Ke­mal Be­yat­lı” baş­lı­ğı­nı ta­şı­yan sem­poz­yum, 23 Ka­sım 2008 Pa­zar gü­nü vak­fın Ve­fa’da­ki mer­ke­zin­de ger­çek­leş­ti­ril­di.
Bi­lim ve Sa­nat Vak­fı Yah­ya Ke­mal Be­yat­lı’nın ölü­mü­nün 50. yı­lı mü­na­se­be­tiy­le yo­ğun­luk­la İs­tan­bul’da dü­zen­le­nen an­ma prog­ram­la­rı­nın son hal­ka­sı­na ev sa­hip­li­ği yap­tı. 23 Ka­sım Pa­zar sa­ba­hı sa­at 10.00’da Dr. Mus­ta­fa Özel’in “Hoş­gel­din ko­nuş­ma­sı”yla baş­la­yan prog­ram üç otu­rum­dan olu­şu­yor­du. Prof. Dr. İs­ken­der Pa­la’nın baş­kan­lı­ğı­nı üst­len­di­ği ilk otu­rum­da Yah­ya Ke­mal’in şi­ir dün­ya­sı, Prof. Dr. Müm­taz’er Tür­kö­ne’nin yö­net­ti­ği ikin­ci otu­rum­da, şa­i­rin po­li­ti­kay­la iliş­ki­si, Be­şir Ay­va­zoğ­lu’nun baş­kan­lı­ğın­da­ki son bö­lüm­de ise Be­yat­lı’nın ta­rih ve me­de­ni­yet bağ­la­mın­da­ki gö­rüş­le­ri­ne odak­la­nıl­dı. Her üç otu­ru­mun, alan­la­rın­da yet­kin otu­rum baş­kan­la­rı, ken­di bi­ri­kim­le­ri­ni yan­sıt­tık­la­rı de­ğer­len­dir­me­le­riy­le sem­poz­yu­ma kat­kı­da bu­lun­du­lar.
“Yah­ya Ke­mal Şi­i­ri­nin De­rin Kök­le­ri”baş­lı­ğı­nı ta­şı­yan ilk otu­rum­da Yah­ya Ke­mal şi­i­ri­ni mo­dern ku­ram­lar­dan yo­la çı­ka­rak de­ğer­len­di­ren genç aka­de­mis­yen Alp­han Ak­gül, il­ginç ça­lış­ma­sıy­la dik­kat çek­ti. Be­yat­lı’nın sık­lık­la anı­lan şi­ir­le­rin­den “Meh­li­ka Sul­tan”’la Şeyh Ga­lib’in Hüs­nü Aşk’ını, “me­tin­ler ara­sı­lık” açı­sın­dan kar­şı­laş­tı­ra­rak hem ta­sav­vuf ge­le­ne­ği­nin bir ale­go­ri­si, hem de mo­dern şi­i­rin ha­ber­ci­si ola­rak oku­ma­nın müm­kün ol­du­ğu te­zi­ni ge­rek­çe­le­riy­le sa­vun­du.
Ga­zi Üni­ve­ri­te­si, Türk Di­li ve Ede­bi­ya­tı bö­lü­mün­den Dr. Meh­met Can Do­ğan, Yah­ya Ke­mal şi­i­ri­ni ye­şer­di­ği top­rak bağ­la­mın­da ele al­dı. Ma­laz­girt’i “Türk­ler’in kab­let­ta­ri­hi” di­ye ni­te­le­yen Yah­ya Ke­mal şa­ir-en­te­lek­tü­el kim­li­ğiy­le Os­man­lı’nın ge­ri­de bı­rak­tı­ğı­nı, gel­gi­tin “cezr” dö­ne­mi ola­rak gö­rü­yor, top­lu­mun Bal­kan Sa­vaş­la­rı son­ra­sın­da gir­di­ği “medd” dö­ne­mi­nin oluş­tur­du­ğu de­ğer­le­re yö­ne­li­yor­du. Do­ğan, med-ce­zir im­ge­si üze­ri­ne kur­du­ğu Yah­ya Ke­mal’in poe­tik söy­le­mi­ni; hem dö­ne­min ya­rat­tı­ğı çal­kan­tı, hem bi­yog­ra­fik açı­dan şa­i­rin ken­di ai­le­sin­de ya­şa­dı­ğı ha­yal kı­rık­lı­ğı, hem de ta­ri­hi ze­min üze­ri­ne in­şa edil­miş po­eti­ka­sı bağ­la­mın­da açık­la­dı.
Er­ci­yes Üni­ver­si­te­si, İla­hi­yat Fa­kül­te­si’nden Prof. Dr. Tu­ran Koç ise ken­di­ne öz­gü yo­ru­mu ve şa­ir gö­züy­le, ba­tı­lı­laş­ma ma­ce­ra­mı­zın va­him kı­rıl­ma nok­ta­la­rın­dan bi­rin­de bü­tün du­yar­lı­lı­ğıy­la bu kı­rıl­ma­yı his­set­miş bir şa­ir ola­rak Yah­ya Ke­mal’in şi­i­ri­ni es­te­tik bo­yut­la­rı açı­sın­dan in­ce­le­di.
“Po­li­tik Bir Fi­gür Ola­rak Yah­ya Ke­mal”baş­lık­lı ikin­ci otu­rum­da Ga­zi­os­man­pa­şa Üni­ver­si­te­si’nden Doç. Dr. Be­kir Be­rat Özi­pek, Yah­ya Ke­mal’in mu­ha­fa­za­kâr olup ol­ma­dı­ğı so­ru­su­nun pe­şi­ne düş­tü. Si­ya­set­bi­lim açı­sın­dan mu­ha­fa­za­kâr du­yar­lı­lı­ğa sa­hip gö­rü­nen Be­yat­lı’nın ide­olo­jik ai­di­ye­ti de­ğer­len­di­ri­lir­ken yaz­dık­la­rı ve söy­le­dik­le­ri ya­nın­da, me­tin­le­ri­nin sa­tır ara­la­rı­nın da okun­ma­sı ge­rek­ti­ği­ni vur­gu­la­dı.
İz­mir Eko­no­mi Üni­ver­si­te­si’nden Na­zım İrem Yah­ya Ke­mal’de­ki va­tan ol­gu­su­nu in­ce­le­yen su­nu­mun­da, va­ta­nı sık­ça re­fe­rans gös­te­ri­len ye­ni ev im­ge­siy­le ele al­dı. Yah­ya Ke­mal’in İs­tan­bul’unun ne­re­de dur­du­ğu­na da de­ğin­di.
Ya­zar Mu­rat Yıl­maz ise Os­man­lı ye­ri­ni ulus-dev­le­te bı­ra­kır­ken, de­ği­şen pa­ra­dig­ma­dan yo­la çı­ka­rak Yah­ya Ke­mal’in du­ru­şu­nu an­la­ya­bil­mek için, şa­i­rin Zi­ya Gö­kalp’ten fark­lı ola­rak mil­let­leş­me kav­ra­mıy­la ne kas­tet­ti­ği­nin doğ­ru al­gı­lan­ma­sı ge­rek­ti­ği­nin al­tı­nı çiz­di. Bu­gü­nün si­ya­si kon­jonk­tü­rün­den de ör­nek­ler ve­ren Yıl­maz, Yah­ya Ke­mal o dö­ne­min mil­li­yet­çi­lik hal­ka­sı­na ta­ma­men da­hil ol­ma­dı­ğı­nı, ol­sa ol­sa kıs­men et­ra­fın­da do­laş­tı­ğı­nı di­le ge­tir­di. Yıl­maz’a gö­re Yah­ya Ke­mal’in mu­ha­fa­za­kâr­lı­ğı ge­le­nek­sel öz­gür­lük ve oto­ri­te­yi de­ğil, ge­le­nek­sel kül­tü­rü be­nim­se­yen bir ai­di­yet ola­rak okun­ma­lı­dır.
“Bir Mem­le­ket Ta­rih­çi­si Ola­rak Yah­ya Ke­mal’in Kül­tür Pa­ra­dig­ma­sı­nı An­la­mak”baş­lı­ğı­nı ta­şı­yan son otu­rum­da ise Be­şir Ay­va­zoğ­lu Yah­ya Ke­mal’in ba­kış açı­sı­nı an­la­mak için Bal­kan Sa­va­şı ve Mon­dros Mü­ta­re­ke­si’nden son­ra dö­ne­min bü­tün ay­dın­la­rın­da gö­rü­len tram­va­yı he­sa­ba ka­ta­rak de­ğer­len­dir­mek ge­rek­ti­ği­nin al­tı­nı çiz­di.
Yah­ya Ke­mal’in ge­le­nek­le mo­dern ara­sın­da ne­re­de dur­du­ğu­nun be­lir­len­me­si için ge­niş bir açı­dan ba­kan Sa­dık Yal­sı­zu­çan­lar, şa­ir­le T.S. Eli­ot’ın ge­le­nek çiz­gi­le­ri­nin ör­tüş­tü­ğü te­zin­den yo­la çık­tı. ‘İh­ti­yar Şark’ın son fi­ra­ri­le­rin­den bi­ri olan şa­i­rin mo­dern­lik­ten zi­ya­de ge­le­ne­ği ye­ni­den kur­ma­ya odak­lan­mış bir du­ruş çiz­di­ği­ni sa­vun­du. Os­man­lı’yı şi­ir, mu­si­ki, mi­ma­ri şek­lin­de üç es­te­tik bo­yut­ta ta­nı­mak için Be­yat­lı’nın isa­bet­li bir ad­res ol­du­ğu­nu be­lirt­ti.
Bo­ğa­zi­çi Üni­ver­si­te­si’nden Yrd. Doç. Dr. Erol Kö­roğ­lu, “Çok in­san an­la­ya­maz es­ki mû­sı­kî­miz­den/ Ve on­dan an­la­ma­yan bir şey an­la­maz biz­den” di­ye baş­la­yan “Es­ki Mu­si­ki” ad­lı şi­i­riy­le baş­la­dı­ğı ko­nuş­ma­sın­da Yah­ya Ke­mal’in şi­i­ri­ni “ulu­sal kim­lik la­bor­tu­va­rı” ola­rak ni­te­le­di. “Es­ki Mu­si­ki” şa­i­ri bu­nu iki araç­la ya­pı­yor­du: şi­ir­de tah­ki­ye ve im­ge ha­li­ne ge­ti­ri­len ta­rih­le.
Kö­roğ­lu, Yah­ya Ke­mal şi­ir­le­ri­nin man­zum hi­kâ­yey­le ak­ra­ba ol­du­ğu­nu sa­vun­du. Şi­ir­de olay ör­gü­sü­ne en iyi ör­nek­ler­den bi­ri ola­rak “Sü­ley­ma­ni­ye’de Bay­ram Sa­ba­hı”nı bu açı­dan in­ce­le­di. Bu te­ze gö­re şa­ir, Berg­son’un da et­ki­siy­le oku­ru­na geç­miş ve şim­di­yi be­lir­siz­leş­ti­ren; bil­gi ve­ren de­ğil, ta­hay­yül et­ti­ren bir ta­rih al­gı­sı su­nu­yor­du.
Sel­çuk Üni­ver­si­te­si’nden Prof. Dr. Ya­sin Ak­tay ise Yah­ya Ke­mal’in “Atik Val­de So­ka­ğı” ad­lı şi­i­ri­ni şa­i­rin mo­dern­leş­me ile ge­le­nek, Do­ğu ile Ba­tı, geç­miş­le şim­di ara­sın­da ya­şa­dı­ğı ça­tış­ma­yı ci­sim­leş­ti­ren bir me­tin ola­rak de­ğer­len­dir­di.
23 Ka­sım Pa­zar gü­nü Yah­ya Ke­mal’le il­gi­li ders ki­tap­la­rın­da tek­rar edi­len kli­şe­ler­den öte­ye geç­me­yi ba­şar­mış ça­ba­lar so­mut­laş­tı. Sem­poz­yu­mun, bu an­lam­da, ge­le­cek­te­ki en­te­lek­tü­el ve­rim­ler açı­sın­dan umut ve­ri­ci bir ışık yak­tı­ğı da söy­le­ne­bi­lir. Ki­mi sos­yal bi­lim­le­rin çe­şit­li di­sip­lin­le­rin­de ça­lı­şan, ki­mi ken­di­ne ede­bi­ya­tı uğ­raş ola­rak seç­miş ya­zar­lar ve aka­de­mis­yen­ler, şa­i­rin çe­şit­li yön­le­ri­ni fark­lı ba­kış açı­la­rıy­la tar­tış­tı­lar. Sem­poz­yum bir­bi­rin­den fark­lı gö­rüş­le­rin or­tak bir plat­form­da dil­len­di­ril­me­si açı­sın­dan ve­rim­li bir ör­nek teş­kil et­ti; ko­nu sos­yal bi­lim­ler ve ede­bi­yat et­ra­fın­da dö­nü­yor­sa, tek doğ­ru ve tek ger­çek­ten dem vu­ru­la­maz­dı çün­kü.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.