English GİRİŞ YAP

Felsefe 7 Hıristiyanlığın Öncüsü Olarak İskenderiyeli Philo

Dursun Ali Aykıt

6 Nisan 2010
De­ğer­len­dir­me: Ali İzzet Taşçıoğlu
 
Dur­sun Ali Ay­kıt, Mar­ma­ra Üni­ver­si­te­si Fel­se­fe ve Din Bi­lim­le­ri Bi­lim Da­lı’nda ta­mam­la­dı­ğı “Hı­ris­ti­yan­lı­ğın Ön­cü­sü Ola­rak İs­ken­de­ri­ye­li Phi­lo” (İs­tan­bul 2010) baş­lık­lı doktora te­zi bağ­la­mın­da bir su­num ger­çek­leş­tir­di. Ka­dim me­de­ni­yet bi­ri­kim­le­ri­nin bir­bir­le­riy­le et­ki­le­şi­mi­nin so­mut bir te­za­hü­rü ola­rak, He­le­nis­tik kül­tür­le kar­şı kar­şı­ya kal­dık­tan son­ra Ya­hu­di­li­ğin na­sıl bir ge­liş­me gös­ter­di­ği; Ya­hu­di­lik için­den do­ğan Hı­ris­ti­yan­lı­ğın, “Hz. İsa’nın di­nin­den”, na­sıl “Hz. İsa mer­kez­li bir di­ne” ge­çiş yap­tı­ğı ve bu dö­nü­şüm es­na­sın­da “He­le­nis­tik Ya­hu­di­lik” ola­rak ad­lan­dı­rı­lan sis­te­min ki­li­se ba­ba­la­rı üze­rin­de na­sıl bir et­ki­ye sa­hip ol­du­ğu gi­bi so­run­la­ra odak­la­nan Ay­kıt, Kut­sal Ki­tap ile Grek kül­tü­rü­nü bir şe­kil­de uz­laş­tır­ma gay­re­ti gös­te­ren Phi­lo’nun fa­ali­yet ve dü­şün­ce­le­ri­ni din­le­yi­ci­ler­le pay­laş­tı.
M.Ö. 25/20-M.S. 50’li yıl­lar ara­sın­da ya­şa­dı­ğı tah­min edi­len Phi­lo, ken­di ye­ğe­ni dâ­hil bir­çok Ya­hu­di­nin ya din de­ğiş­tir­di­ği ya da He­le­nis­tik kül­tü­re tes­lim ol­du­ğu bir dö­nem­de, iyi bir şe­kil­de özüm­se­di­ği “Grek bil­ge­li­ği” ile ken­di di­ni olan Ya­hu­di­li­ği uz­laş­tır­ma ça­ba­sı içe­ri­si­ne gi­re­rek, Ya­hu­di­lik içe­ri­sin­de za­man­la ge­li­şen “He­len­ci Ya­hu­di­lik” ad­lı bir yak­la­şı­mın ön­cü­sü ol­muş­tur. Gü­nü­mü­ze ka­dar ulaş­ma­yı ba­şar­mış yak­la­şık el­li ci­va­rın­da­ki ese­rin­de res­met­ti­ği bu yak­la­şı­mın te­mel un­sur­la­rı ara­sın­da, “Kut­sal Ki­tab’ın tef­si­rin­de ale­go­rik yo­ru­mun ta­kip edi­le­bi­le­ce­ği­ne” olan vur­gu­su, si­ya­sal hâ­ki­mi­yet­le­ri­ni kay­be­den Ya­hu­di­le­rin ken­di şe­ri­at­la­rı­nı uy­gu­la­ma zor­luk­la­rı­nı aş­mak ama­cıy­la ge­liş­tir­di­ği “Mu­sa’nın ya­sa­la­rı­na de­ğil, ta­bia­tın ya­zıl­ma­mış ya­sa­la­rı­na tâ­bi olu­na­bi­le­ce­ği dü­şün­ce­si” ve aş­kın ve mut­lak mü­kem­mel ola­rak ni­te­le­di­ği Tan­rı’nın mad­dî dün­ya ile iliş­ki­ye ge­çer­ken ih­ti­yaç his­se­di­len bir ara­cı ola­rak Lo­gos ta­sav­vu­ru­nun Ya­hu­di­li­ğe da­hil edi­li­şi sı­ra­la­na­bi­lir.
Ya­hu­di­li­ğin ge­çir­di­ği bu tec­rü­be, Ro­ma pa­gan kül­tü­rüy­le kar­şı­la­şan Hı­ris­ti­yan­lar için önem­li açı­lım­la­ra im­kân ta­nı­mış­tır. Bu kar­şı­laş­ma sü­re­cin­de Hı­ris­ti­yan­lı­ğın dö­nü­şü­mün­de rol oy­na­yan ki­li­se ba­ba­la­rı için Phi­lo­cu çiz­gi­de­ki dü­şün­ce­ler yol gös­te­ri­ci ol­muş­tur. Si­nop­tik İn­cil­ler­den ay­rı tu­tu­lan Yu­han­na İn­ci­li ile İb­ra­ni­le­re Mek­tub’un, Lo­gos an­la­yı­şı ve ale­go­rik yo­rum me­to­du her ne ka­dar ula­şıl­mak is­te­nen he­def­ler ba­kı­mın­dan fark­lı­lık ar­zet­se de, He­le­nis­tik Ya­hu­di­li­ğin en önem­li tem­sil­ci­si Phi­lo’nun ba­kış açı­sı­na çok ya­kın­dır. Ay­nı çağ­da ya­şa­yan Pav­lus ile Phi­lo’nun, di­as­po­ra Ya­hu­di­si ol­ma­la­rı, Tar­sus ve İs­ken­de­ri­ye gi­bi He­le­nis­tik en­te­lek­tü­el­li­ğin hâ­kim ol­du­ğu yer­ler­de ya­şa­ma­la­rı ve ken­di dö­nem­le­rin­de Ya­hu­di­li­ğin önün­de du­ran prob­lem­le­re çö­züm ara­ma­la­rı, bir yan­dan bu iki önem­li şah­si­yet ara­sın­da­ki ben­zer­lik­le­re işa­ret eder­ken, öte yan­dan ta­kip eden yıl­lar­da Hz. İsa son­ra­sı (bi­raz da ki­li­se ba­ba­la­rı­nın fa­ali­yet­le­riy­le şe­kil­le­nen) Hı­ris­ti­yan­lık içe­ri­sin­de Phi­lo’nun et­ki­si­ni gös­ter­mek­te­dir.

HAVADİS

TÜM HABERLER

EDİTÖRDEN

2024 Güz Programı

Vakıf faaliyetlerinin en gelenekseli olan seminerler, her yıl güz ve bahar dönemlerinde gerçekleşiyor.

DETAYLI BİLGİ


BİZİ TAKİP EDİN

Vakfımızın düzenlediği programlardan (seminer, sempozyum, panel, vs.) haberdar olmak için e-posta adresinizi bırakabilirsiniz.